رژیم غذایی برای ام اس

بیماری ام‌اس از شایع‌ترین اختلالات سیستم عصبی به شمار می‌رود. این عارضه بیش از ۴۰۰ هزار نفر از بزرگسالان آمریکا و حدود ۲.۱ میلیون نفر در جهان را درگیر کرده است. همچنین شیوع آن در زنان دو تا سه برابر بیش از مردان گزارش شده است. در این نوشته وب سایت ایران رژیم  سعی دارد اطلاعات شما را نسبت به رژیم غذایی برای MS بالا ببرد. همراه ما بمانید.

MS چیست

بیماری ام‌اس یک اختلال خودایمنی است که به‌تدریج پوشش محافظ اطراف رشته‌های عصبی را تخریب می‌کند. این پوشش که غلاف میلین نام دارد، در اثر آسیب دچار اختلال می‌شود. در نهایت، این بیماری می‌تواند به اعصاب آسیب دائمی وارد کرده و ارتباط میان مغز و بدن را مختل سازد.

ام اس چیست

مالتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس یک بیماری خودایمنی است که طی آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظتی اطراف سلول‌های عصبی، یعنی میلین، حمله کرده و آن را تخریب می‌کند. میلین وظیفه دارد سرعت انتقال پیام‌های عصبی را افزایش دهد. با پیشرفت بیماری، ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سلول‌های عصبی وارد شده و در نهایت ارتباط بین مغز و اندام‌های بدن مختل شود.

علائم بیماری MS

علائم بیماری ام‌اس عبارت‌اند از:

• خستگی شدید
• احساس سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی
• مشکلات مربوط به عملکرد مثانه و روده
• اختلالات حرکتی و اسپاسم‌های عضلانی
• اختلالات بینایی
• مشکلات مربوط به حافظه و یادگیری

ام‌اس بیماری پیچیده‌ای است و روند پیشرفت آن در افراد مختلف متفاوت است. دانشمندان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند علت اصلی این بیماری چیست و چه راه‌حلی برای درمان قطعی آن وجود دارد.

اگرچه رژیم غذایی نمی‌تواند ام‌اس را درمان کند، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تغییر در عادات غذایی ممکن است به بیماران کمک کند تا علائم را بهتر مدیریت کرده و کیفیت زندگی‌شان را ارتقا دهند.

رژیم غذایی در ام اس

در حال حاضر رژیم درمانی غذایی خاصی به‌طور اختصاصی برای بیماران مبتلا به ام‌اس تعریف نشده است، زیرا روند بیماری و مسیر درمانی هر فرد متفاوت است. بااین‌حال، پژوهشگران بر این باورند که عوامل ژنتیکی و محیطی نقش کلیدی در بروز ام‌اس دارند و تغذیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی می‌تواند بر این بیماری تأثیر بگذارد. مشاهده نرخ بالاتر ابتلا به ام‌اس در کشورهای غربی نسبت به کشورهای درحال‌توسعه نیز نشان می‌دهد که سبک زندگی و رژیم غذایی نقش قابل‌توجهی در شکل‌گیری این بیماری دارند.

به همین دلیل، داشتن یک الگوی غذایی سالم و مناسب می‌تواند به مدیریت علائم ام‌اس و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. رژیم غذایی از چند جهت می‌تواند در این بیماری اثرگذار باشد؛ از جمله پیشگیری از ابتلا، کنترل علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری.

رژیم ایده‌آل برای بیماران ام‌اس باید غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها برای مقابله با التهاب، حاوی فیبر کافی برای بهبود عملکرد روده، سرشار از کلسیم و ویتامین D برای جلوگیری از پوکی استخوان، و دارای انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی برای کاهش خستگی و ارتقای وضعیت عمومی بدن باشد.

در مقابل، مصرف غذاهایی که باعث افزایش التهاب و دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره می‌شوند باید محدود گردد. برخی مطالعات حاکی از آن است که رژیم‌های خاص مانند رژیم کتوژنیک ممکن است در کاهش علائم ام‌اس مؤثر باشند، اما این موضوع همچنان نیازمند بررسی‌های علمی گسترده‌تر است.

برای مثال، در یک پژوهش مشخص شد که پیروی از رژیم کتوژنیک توانست تا حدودی به بهبود وضعیت بیماران مبتلا به ام‌اس پیش‌رونده کمک کند. در مطالعه دیگری، این رژیم با کاهش علائمی مانند خستگی، افسردگی و التهاب همراه بود.

همچنین شواهد نشان داده‌اند که دریافت برخی مواد مغذی مانند چربی‌های مفید، فولات، آهن و منیزیم می‌تواند نقش مثبتی در بهبود علائم بیماری و ارتقای کیفیت زندگی بیماران ایفا کند. کاهش مصرف کربوهیدرات نیز با بهبود وضعیت بیماران مرتبط دانسته شده است. در کنار این موارد، کمبود ویتامین‌های A، B12 و D3 در افراد مبتلا به ام‌اس شایع‌تر است و لازم است این کمبودها جبران شوند.

تحقیقات اولیه بیانگر این هستند که مصرف برخی ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب، آنتی‌اکسیدان‌ها، ترکیبات گیاهی و ملاتونین می‌تواند در کاهش علائم بیماری مؤثر باشد. هرچند هنوز مطالعات بیشتری لازم است، اما یافته‌های اولیه نشان می‌دهد رژیم‌های کم‌کربوهیدرات مانند کتو و پالئو، همراه با مصرف مکمل‌های مناسب، ممکن است در مدیریت علائم ام‌اس و جلوگیری از پیشرفت آن نقش مفیدی داشته باشند.

غذاهای مفید برای ام اس

برخی از توصیه‌های تغذیه‌ای و مواد غذایی مفید برای افراد مبتلا به ام‌اس عبارت‌اند از:

پروبیوتیک‌ها

پژوهشگران بر این باورند که استفاده از پروبیوتیک‌ها برای متعادل‌سازی فلور روده می‌تواند به بیماران ام‌اس کمک کند. این ترکیبات با افزایش باکتری‌های مفید روده نقش مؤثری در تقویت سیستم ایمنی ایفا می‌کنند.

فیبر غذایی

فیبر که در منابع گیاهی مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و مغزها یافت می‌شود، با تغذیه باکتری‌های مفید روده، بهبود حرکات گوارشی و حمایت از سلامت قلب برای بدن سودمند است.

ویتامین D

این ویتامین برای همه افراد ضروری است، اما در بیماران ام‌اس اهمیت بیشتری دارد. ویتامین D می‌تواند رشد و عملکرد انواع سلول‌ها را تنظیم کرده و حتی خاصیت محافظتی در برابر آسیب‌های بیماری داشته باشد. بخش عمده نیاز بدن به این ویتامین از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید تأمین می‌شود.

بیوتین

بیوتین که با نام ویتامین H نیز شناخته می‌شود، در مواد غذایی مانند تخم‌مرغ، جگر، قلوه و مخمر وجود دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که مکمل‌های بیوتین می‌توانند به حفظ سلامت بیماران ام‌اس کمک کنند.

اسیدهای چرب غیراشباع

مطالعات مختلف نشان می‌دهند که این اسیدهای چرب با کاهش التهاب و حمایت از سلامت عمومی بدن، ممکن است برای مبتلایان به ام‌اس مفید باشند.

در مقابل، افراد مبتلا به ام‌اس بهتر است مصرف چربی‌های اشباع، غذاهای فرآوری‌شده و نمک زیاد را به حداقل برسانند تا از تشدید علائم جلوگیری شود.

غذاهای مضر برای ام اس

برخی گروه‌های غذایی وجود دارند که باید برای کمک به کنترل علائم ام اس محدود شوند. این موارد شامل:

• گوشت‌های فرآوری‌شده مانند سوسیس، بیکن، گوشت‌های کنسروی، نمک‌سود، دودی یا آماده‌پخت
• کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مثل نان سفید، ماکارونی، بیسکویت و تورتیلاهای آردی
• غذاهای سرخ‌شده مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده، مرغ سوخاری و دونات
• محصولات فرآوری‌شده از جمله فست‌فودها، چیپس و غذاهای نیمه‌آماده منجمد
• چربی‌های ترانس موجود در مارگارین، روغن‌های شیرینی‌پزی و روغن‌های گیاهی هیدروژنه
• نوشیدنی‌های قندی مثل نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و چای شیرین

مصرف الکل

افرادی که به سلیاک مبتلا هستند نیز باید از خوردن تمام غذاهای حاوی گلوتن مانند محصولات گندم، جو و چاودار پرهیز کنند.

اگرچه تجربه هر فرد مبتلا به ام اس متفاوت است و هنوز رژیم درمانی قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما تحقیقات نشان داده‌اند که اصلاح الگوی تغذیه همراه با مصرف منظم داروها می‌تواند به کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک کند.

رژیم غذایی خاص برای بیماران ام اس

برخی افراد مبتلا به ام اس ترجیح می‌دهند از رژیم‌های غذایی خاصی پیروی کنند، اما باید توجه داشته باشند که دریافت همه مواد مغذی مورد نیاز روزانه برای سلامت عمومی ضروری است.

از جمله رژیم‌های پیشنهادی برای این بیماران می‌توان به رژیم بدون گلوتن، رژیم بومی سرخپوستان که بر حذف غذاهای فرآوری‌شده تأکید دارد و رژیم سوانک که مصرف روزانه چربی‌های اشباع و غیراشباع را محدود می‌کند، اشاره کرد.

طبق گزارش مدیکال نیوز تودی، شواهد علمی توصیه می‌کند بیماران ام اس از مصرف غذاهای فرآوری‌شده و چربی‌های اشباع خودداری کنند. همچنین تغییر در سبک زندگی و انجام فعالیت‌های بدنی منظم می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت آن‌ها ایفا کند.

علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست

علت دقیق ابتلا به بیماری ام‌اس هنوز به‌طور کامل روشن نشده است، اما پژوهش‌ها چند عامل احتمالی را مطرح کرده‌اند:

عوامل ژنتیکی: شواهد نشان می‌دهد که ام‌اس ممکن است در برخی خانواده‌ها بیشتر دیده شود، بنابراین ژن‌ها احتمالاً در بروز بیماری نقش دارند. با این حال، هنوز ژن خاصی که قطعی باعث ام‌اس شود، کشف نشده است.

عوامل خودایمنی: ام‌اس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به میلین — پوشش محافظ اطراف فیبرهای عصبی — حمله می‌کند و باعث التهاب و آسیب به این لایه می‌شود.

عوامل محیطی: مواردی مانند کمبود ویتامین D، ابتلا به ویروس‌هایی مانند اپشتین بار، و سبک زندگی می‌توانند در بروز بیماری تأثیرگذار باشند. به عنوان مثال، افرادی که در مناطق کم‌آفتاب زندگی می‌کنند و ویتامین D کمتری دریافت می‌کنند، احتمالاً در معرض خطر بالاتری قرار دارند.

عوامل هورمونی: از آنجا که ام‌اس در زنان شایع‌تر است، نقش تغییرات هورمونی نیز به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار مطرح شده است.

برای درمان ام اس چه کنیم

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری عصبی خودایمنی است که با التهاب و تخریب غلاف میلین در سیستم عصبی مرکزی و محیطی شناخته می‌شود. برای کاهش التهاب عصبی، اغلب از کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزولون خوراکی یا متیل‌پردنیزولون تزریقی استفاده می‌شود.

این داروها ممکن است عوارضی مانند بی‌خوابی، افزایش فشار خون، بالا رفتن قند خون، تغییرات خلق‌وخو و احتباس مایعات به همراه داشته باشند. همچنین برای نوع عودکننده ام‌اس، چندین داروی اصلاح‌کننده بیماری وجود دارد.

با این حال، باید در نظر داشت که برخی از این درمان‌ها با خطرات سلامتی جدی همراه هستند. انتخاب بهترین گزینه درمانی به عواملی مانند مدت‌زمان و شدت بیماری، پاسخ به درمان‌های قبلی، وضعیت سلامت عمومی، هزینه‌ها و برنامه‌ریزی برای بارداری بستگی دارد.

انواع رو‌ش‌های درمان ام اس کدام است

گزینه‌های درمانی برای ام‌اس عودکننده-فروکش‌کننده شامل داروهای تزریقی، خوراکی، فیزیوتراپی، تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذای درمانی متعادل است. در میان درمان‌های تزریقی، داروهای زیر بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

اینترفرون بتا

از رایج‌ترین داروهای تجویزی برای ام‌اس است که دفعات و شدت عود بیماری را کاهش می‌دهد. عوارض آن ممکن است شامل علائم مشابه آنفولانزا و در مواردی آسیب کبدی باشد. همچنین ممکن است بدن بیمار آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که اثر این دارو را تضعیف می‌کند.

گلاتیرامر استات (کوپاکسون، گلاتوپا)

این دارو سیستم ایمنی را از حمله به میلین بازمی‌دارد. سایر داروهای تزریقی عبارتند از:

• اوکرلیزوماب (Ocrevus)
• ناتالیزوماب (Tysabri)
• آلمتوزوماب (Lemtrada)

داروهای خوراکی برای ام‌اس

فینگولیمود

با مصرف روزانه، دفعات عود را کاهش می‌دهد. اولین دوز ممکن است باعث کندی ضربان قلب شود و نیاز به پایش دارد. عوارض دیگر آن شامل عفونت‌های نادر، سردرد و فشار خون بالا است.

دی‌متیل فومارات

این دارو دفعات عود را کاهش می‌دهد و معمولاً در ایران به‌عنوان درمان خط دوم استفاده می‌شود. عوارض جانبی می‌تواند شامل گرگرفتگی، مشکلات گوارشی و کاهش گلبول‌های سفید باشد.

دیروکسیمل فومارات

اثری مشابه دی‌متیل فومارات دارد اما با عوارض کمتر.

تری‌فلونوماید

این دارو علاوه بر کاهش دفعات عود، ممکن است باعث آسیب کبدی و ریزش مو شود و برای زنان و مردان در سن باروری به دلیل خطر نقایص مادرزادی توصیه نمی‌شود.

سیپونیمود

علاوه بر کاهش عود، روند پیشرفت بیماری را کند می‌کند. عوارض احتمالی شامل عفونت، مشکلات کبدی، کاهش گلبول‌های سفید، سردرد و مشکلات بینایی است. مصرف‌کنندگان باید از بارداری پیشگیری کنند.

کلادریبین

معمولاً برای بیماران با ام‌اس عودکننده و پیشرونده ثانویه به‌عنوان درمان خط دوم توصیه می‌شود. این دارو در دو دوره دو هفته‌ای طی دو سال مصرف می‌شود. مصرف آن برای زنان باردار، شیرده و بیماران مبتلا به عفونت‌های فعال یا سرطان ممنوع است.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی با تقویت عضلات، بهبود تعادل و کاهش برخی علائم ام‌اس کمک می‌کند. فیزیوتراپیست‌ها تمرینات خاصی را آموزش داده و در مدیریت مشکلات حرکتی نقش دارند.

سایر داروها

برای مدیریت اسپاسم‌های دردناک عضلانی، داروهایی مانند باکلوفن، تیزانیدین و سیکلوبنزاپرین تجویز می‌شود. برای کاهش خستگی ممکن است از آمانتادین، مودافینیل یا متیل‌فنیدات استفاده شود.

دافامپریدین نیز می‌تواند به بهبود سرعت راه‌رفتن کمک کند، اما در بیماران با سابقه تشنج یا مشکلات کلیوی منع مصرف دارد. همچنین داروهایی برای کنترل افسردگی، درد، اختلالات خواب و مشکلات مثانه و روده ممکن است تجویز شود.

تغییر سبک زندگی

فعالیت بدنی، ترک سیگار و رژیم غذایی سالم می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر مدیریت بیماری داشته باشد. ورزش به بهبود خستگی، درد و مشکلات تعادلی کمک می‌کند و ترک سیگار می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند نماید.

توصیه‌های غذایی

رژیم غذایی نقش مهمی در حمایت از سلامت بیماران ام‌اس دارد:

• مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه و متنوع
• استفاده از غلات کامل
• اجتناب از غذاهای فرآوری‌شده و قندهای افزودنی
• تهیه غذا در منزل تا حد امکان

یک رژیم غذایی سالم علاوه بر کمک به حفظ وزن مناسب، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت را نیز کاهش دهد. همچنین، ترکیبات غذایی مانند ویتامین‌ها و اسیدهای چرب اثر مستقیم بر سیستم ایمنی و مغز دارند و در بهبود وضعیت بیماران موثرند.

دشمن ام اس

ام‌اس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پوشش محافظ سلول‌های عصبی در مغز و نخاع (میلین) حمله می‌کند. بنابراین، «دشمن» یا عامل اصلی ام‌اس، حمله‌ی اشتباهی سیستم ایمنی به بافت‌های عصبی است.

به طور کلی، عوامل زیر می‌توانند در تشدید یا شروع بیماری نقش داشته باشند:

• التهاب مزمن و بیش‌فعال شدن سیستم ایمنی
• استرس‌های اکسیداتیو
• عوامل ژنتیکی و محیطی
• برخی عفونت‌های ویروسی مانند ویروس اپشتین-بار (EBV)

از نظر درمان، «دشمن» ام‌اس، فرآیندهای التهابی و تخریب میلین است که درمان‌ها تلاش می‌کنند با کنترل سیستم ایمنی و کاهش التهاب، این روند را متوقف یا کند کنند.

درمان شدگان ام اس

در حال حاضر، بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس) به طور کامل قابل درمان نیست و نمی‌توان گفت کسی به طور قطعی «شفا» یافته است. اما درمان‌های متعددی وجود دارند که می‌توانند روند بیماری را کند کنند، علائم را کنترل کنند و کیفیت زندگی بیماران را به طور قابل توجهی بهبود بخشند.

این درمان‌ها شامل داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، فیزیوتراپی، مدیریت علائم و روش‌های حمایتی دیگر هستند که به کاهش التهاب، جلوگیری از پیشرفت ضایعات عصبی و کاهش ناتوانی کمک می‌کنند.

برخی بیماران با درمان‌های جدید و مراقبت مناسب سال‌ها زندگی فعال و تقریبا بدون عود بیماری را تجربه می‌کنند، اما هنوز درمان قطعی برای از بین بردن کامل بیماری در دسترس نیست.

آمپول ام اس هر شش ماه

آمپول ام‌اس که هر شش ماه تزریق می‌شود، معمولاً به داروی اوکرلیزوماب (Ocrelizumab) اشاره دارد. اوکرلیزوماب یک داروی تزریقی است که برای درمان مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس) نوع عودکننده-بازگشتی و همچنین ام‌اس اولیه پیش‌رونده تایید شده است.

نکات مهم درباره اوکرلیزوماب:

• هر شش ماه یک بار به صورت تزریق وریدی تجویز می‌شود.
• این دارو با هدف کاهش فعالیت سیستم ایمنی و جلوگیری از حمله به میلین عمل می‌کند.
• مطالعات نشان داده‌اند که اوکرلیزوماب می‌تواند تعداد عودها و پیشرفت بیماری را کاهش دهد.
• مانند همه داروهای ایمونومدولاتور، ممکن است عوارض جانبی داشته باشد که باید تحت نظر پزشک بررسی شود.

داروهای تقویتی برای ام اس

داروهای تقویتی برای بیماران ام‌اس معمولاً به منظور حمایت از سلامت عمومی، کاهش علائم و تقویت سیستم ایمنی یا جلوگیری از عود بیماری استفاده می‌شوند. این داروها ممکن است مکمل درمان‌های اصلی باشند و شامل موارد زیر هستند:

ویتامین D

• بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که ویتامین D می‌تواند به تنظیم سیستم ایمنی کمک کند و ممکن است خطر عود ام‌اس را کاهش دهد.
• کمبود ویتامین D در بیماران ام‌اس رایج است و معمولاً مکمل آن توصیه می‌شود.

آنتی‌اکسیدان‌ها

• مانند ویتامین E، ویتامین C و سلنیوم که به کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب کمک می‌کنند.

اسیدهای چرب امگا-3

• از طریق روغن ماهی یا منابع گیاهی مثل دانه کتان، به کاهش التهاب و بهبود عملکرد سیستم عصبی کمک می‌کنند.
• مولتی‌ویتامین‌ها و مواد معدنی
• برای تامین مواد مغذی ضروری و حفظ سلامت کلی بدن.
• داروهای تقویت‌کننده سیستم عصبی و انرژی‌زا
• برخی داروها و مکمل‌ها مانند کوآنزیم Q10 یا ال-کارنیتین می‌توانند به بهبود خستگی کمک کنند.

البته مصرف هر گونه مکمل یا داروی تقویتی باید تحت نظر پزشک متخصص باشد، چون برخی مکمل‌ها ممکن است با داروهای اصلی تداخل داشته باشند یا در شرایط خاص مضر باشند.

طول عمر بیماران ام اس

عمر بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس) معمولاً نسبت به افراد عادی کمی کوتاه‌تر است، اما با پیشرفت‌های درمانی در سال‌های اخیر، بسیاری از بیماران می‌توانند سال‌ها یا دهه‌ها زندگی نسبتا سالم و فعال داشته باشند.

میانگین عمر بیماران ام‌اس حدود ۷ سال کمتر از جمعیت عمومی برآورد شده است، اما این عدد می‌تواند بسته به نوع بیماری، شدت علائم، سرعت پیشرفت، دسترسی به درمان‌های مناسب و مراقبت‌های پزشکی متفاوت باشد.

همچنین، بسیاری از افراد مبتلا به ام‌اس عمر طبیعی یا نزدیک به طبیعی دارند و کیفیت زندگی آن‌ها با درمان‌های جدید بهبود یافته است. مراقبت‌های پزشکی، داروهای جدید و مدیریت علائم نقش مهمی در افزایش طول عمر و کاهش عوارض بیماری دارند.

آیا با تغذیه صحیح می‌توان از ام اس پیشگیری کرد

در حال حاضر هیچ رژیم غذایی رسمی برای بیماران ام اس وجود ندارد، زیرا این بیماری در هر فرد به شکل متفاوتی بروز می‌کند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند و تغذیه می‌تواند یکی از این عوامل باشد. شیوع بالاتر ام اس در کشورهای غربی نسبت به کشورهای در حال توسعه، احتمال تأثیر رژیم غذایی در پیشگیری از بیماری را تقویت می‌کند.

یک رژیم غذایی مناسب ممکن است از چند طریق به مبتلایان کمک کند؛ از جمله کاهش سرعت پیشرفت بیماری، مدیریت بهتر علائم و کاهش میزان عود. رژیم غذایی ایده‌آل برای این بیماران باید شامل آنتی‌اکسیدان‌ها برای مقابله با التهاب، فیبر کافی برای سلامت روده، ویتامین D و کلسیم برای پیشگیری از پوکی استخوان و مقادیر مناسب ویتامین‌ها و مواد معدنی برای مقابله با خستگی باشد. همچنین محدود کردن مصرف غذاهای التهاب‌زا توصیه می‌شود.

برخی مطالعات اولیه نشان داده‌اند که رژیم‌های خاص مانند کتوژنیک یا پارینه‌سنگی اصلاح‌شده ممکن است به بهبود علائم کمک کنند، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. شواهد همچنین نشان می‌دهد که کمبود ویتامین‌های A، B12 و D3 در افراد مبتلا شایع‌تر است و مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین‌ها، اسیدهای چرب، آنتی‌اکسیدان‌ها و ملاتونین می‌تواند در کاهش علائم مؤثر باشد.

آیا با تغذیه صحیح می‌توان ام اس را درمان کرد

رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر بالای چربی‌های حیوانی، چربی‌های اشباع شده و حتی چربی‌های چند غیراشباع مانند امگا 3 ممکن است با افزایش خطر ابتلا به ام اس مرتبط باشند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) اعلام کرده است که شیوع ام اس در کشورهایی با رژیم‌های پرکالری، پرچرب و سرشار از کربوهیدرات بیشتر است. همچنین نوع و مقدار چربی مصرفی می‌تواند بر شدت علائم در افراد مبتلا به ام اس تأثیر بگذارد.

نقش چربی‌ها

با وجود شواهدی از اثرات تنظیم‌کننده سیستم ایمنی توسط اسیدهای چرب امگا 3، تحقیقات محدودی درباره تأثیر آن بر ام اس انجام شده است. نتایج موجود نشان نمی‌دهد که مصرف چربی‌های چند غیراشباع باعث کاهش پیشرفت بیماری یا دفعات عود شود.

با این حال، برخی مطالعات پیشنهاد می‌کنند که امگا 3 ممکن است با کاهش مواد پیش‌التهابی و سطوح متالوپروتئیناز ماتریکس (MMP)، از ورود سلول‌های التهابی به سیستم عصبی مرکزی جلوگیری کند. مصرف روزانه 2 تا 7 گرم امگا 3 به مدت سه تا شش ماه در بیماران ام اس بی‌خطر گزارش شده و عوارض جانبی آن خفیف و محدود به مشکلات گوارشی است.

نقش ویتامین D

گزارش WHO در سال 2008 نشان داد که نور خورشید و مکمل ویتامین D می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند ام اس داشته باشد. افرادی با سطح پایین ویتامین D بیشتر در معرض عود بیماری، ضایعات جدید و پیشرفت ناتوانی هستند.

همچنین مصرف بالاتر ویتامین D در زنان با کاهش 40 درصدی خطر ابتلا به ام اس همراه است. برخی تحقیقات نشان داده‌اند مصرف ویتامین D و لبنیات توسط مادران می‌تواند خطر ابتلا به ام اس در فرزندان را کاهش دهد، هرچند نتایج همه مطالعات در این زمینه یکسان نیست.

نقش آنتی‌اکسیدان‌ها

ام اس با تضعیف سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن، آسیب‌پذیری سلول‌های عصبی را نسبت به استرس اکسیداتیو افزایش می‌دهد. دو مطالعه گسترده، تأثیر ویتامین‌های C، E و کاروتنوئیدها را بر کاهش خطر ام اس بررسی کردند. یکی از این مطالعات ارتباطی مثبت بین مصرف ویتامین C و کاهش خطر بیماری یافت، در حالی که مطالعه دیگر چنین ارتباطی را تأیید نکرد. برای ویتامین E نیز شواهدی از تأثیر بر پیشگیری از ام اس وجود ندارد.

نقش گلوتن

از دهه 1960 احتمال ارتباط بین عدم تحمل گلوتن و ام اس مطرح شده است. برخی تحقیقات نشان می‌دهند شیوع عدم تحمل گلوتن در مبتلایان به ام اس بیشتر است. انجام آزمایش‌های تشخیصی و در صورت نیاز، رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن در این افراد توصیه می‌شود.

اهمیت مدیریت وزن و تغذیه

ارزیابی اثر رژیم غذایی بر ام اس به دلیل ماهیت پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی بیماری دشوار است. با این حال، انجمن ملی ام اس تأکید دارد که حفظ وزن سالم اهمیت زیادی دارد، زیرا اضافه‌وزن می‌تواند خستگی، فشار بر مفاصل، مشکلات قلبی و دیابت را افزایش دهد و روند بیماری را پیچیده‌تر سازد.

تأثیر تغذیه و عوامل محیطی

عوامل ژنتیکی ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به ام اس باشند، اما شواهد نشان می‌دهد مهاجرت و تغییر رژیم غذایی می‌تواند خطر ابتلا را تغییر دهد.

اگرچه تاکنون رژیم خاصی برای درمان ام اس توصیه نشده، حدود 70 درصد بیماران از روش‌های تغذیه‌ای و مکمل‌ها بدون اطلاع پزشک استفاده می‌کنند. رژیم غذایی ممکن است با کاهش سرعت پیشرفت بیماری یا کمک به مدیریت علائم و کاهش عود اثرگذار باشد، اما به دلیل تفاوت‌های فردی در بیماران، طراحی یک رژیم درمانی واحد بسیار چالش‌برانگیز است.

تغذیه بیماران ام اس در طب سنتی

در طب سنتی توصیه‌هایی برای کمک به کاهش علائم ام اس و پیشگیری از تشدید آن وجود دارد که رعایت آن‌ها می‌تواند تا حدی به بهبود وضعیت بیماران کمک کند. برخی از این تدابیر عبارتند از:

• پرهیز از حضور در مکان‌های شلوغ و پرهیاهو
• داشتن خواب کافی و باکیفیت برای بازسازی انرژی بدن
• رعایت پرهیزات غذایی متناسب با مزاج‌های بلغم و سودا
• خودداری از رژیم‌های گیاهخواری سخت‌گیرانه و خام‌گیاهخواری
• مدیریت استرس و جلوگیری از اضطراب و فشارهای روانی

این رویکردها در کنار سایر مراقبت‌های پزشکی می‌توانند نقش حمایتی در کنترل علائم ایفا کنند.

نقش رژیم غذایی در رفع علائم ام اس

مشکلات مثانه

افراد مبتلا به ام اس که با مشکلات مثانه مواجه هستند، ممکن است تمایل داشته باشند مصرف مایعات خود را محدود کنند. اما کاهش دریافت مایعات می‌تواند باعث غلیظ شدن ادرار، تحریک مثانه و افزایش احتمال عفونت شود. نوشیدن کافی آب برای حفظ هیدراتاسیون بسیار مهم است و توصیه می‌شود روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب مصرف شود. همچنین بهتر است از مصرف غذاهای تند، الکل، کافئین و آب‌میوه‌های محرک پرهیز شود. کنترل وزن نیز می‌تواند به بهبود عملکرد مثانه کمک کند، زیرا اضافه‌وزن فشار بیشتری بر کف لگن وارد کرده و ممکن است بی‌اختیاری ادرار را تشدید کند.

مشکلات روده

یبوست یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی در ام اس است. مصرف منظم وعده‌های غذایی، دریافت کافی مایعات و افزودن تدریجی فیبر به رژیم غذایی می‌تواند به رفع آن کمک کند. برای افزایش فیبر، بهتر است به جای نان سفید، برنج و ماکارونی معمولی از انواع سبوس‌دار و غلات کامل استفاده شود و مصرف سبزیجات و دانه‌های خوراکی به‌تدریج افزایش یابد تا از بروز ناراحتی‌های گوارشی جلوگیری شود.

خستگی

بدن انرژی خود را از غذا تامین می‌کند و رژیم نامناسب می‌تواند به خستگی بیشتر منجر شود. اگرچه خستگی در ام اس عوامل مختلفی دارد، اما یک رژیم متعادل با مقدار کافی میوه، سبزیجات و کربوهیدرات‌های پیچیده می‌تواند سطح انرژی پایدار‌تری ایجاد کند. کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کامل نسبت به قندهای ساده انرژی را آهسته‌تر آزاد می‌کنند.

شاخص گلیسمی (GI) نیز به شما کمک می‌کند انتخاب‌های بهتری داشته باشید؛ غذاهای با GI پایین مانند نان چند غله‌ای یا میوه تازه انرژی پایدار فراهم می‌کنند. حتی مصرف هم‌زمان یک غذای کم GI با غذای پر GI می‌تواند سرعت جذب قند را کاهش دهد.

درد

اضافه وزن و تغذیه ناسالم می‌تواند با افزایش درد در افراد مبتلا به ام اس مرتبط باشد. کاهش وزن با پیروی از یک رژیم سالم ممکن است به کاهش درد کمک کند. اگر قصد دارید تغییرات عمده‌ای در رژیم خود ایجاد کنید، مشورت با متخصص تغذیه توصیه می‌شود.

مشکلات شناختی

برخی افراد پس از شروع رژیم‌های خاص اظهار می‌کنند که مه مغزی آن‌ها کمتر شده و تمرکز بیشتری دارند. با این حال این گزارش‌ها شخصی است و شواهد علمی کافی برای تایید آن‌ها وجود ندارد.

مشکلات بلع

افرادی که با دشواری در بلع مواجه هستند، می‌توانند با راهنمایی یک متخصص تغذیه غذاهایی انتخاب کنند که خوردن آن‌ها آسان‌تر است یا روش‌های تهیه‌ای را به کار ببرند که غذا بافت نرم‌تری پیدا کند.

افزایش وزن

افزایش وزن در افراد مبتلا به ام اس شایع است و ممکن است به دلیل کاهش تحرک، اثرات جانبی داروها یا محدود شدن فرصت ورزش رخ دهد. چاقی می‌تواند عزت‌نفس و کیفیت زندگی را کاهش داده و مشکلات حرکتی را تشدید کند. استفاده از یک رژیم کم‌چربی و جایگزینی چربی‌های حیوانی با روغن‌های گیاهی، همراه با افزایش فعالیت بدنی، می‌تواند به کنترل وزن و کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کند. مشاوره با متخصص تغذیه برای تنظیم یک برنامه مناسب بسیار مفید است.

چه چیزهایی برای ام اس مفید است

۱. تغذیه سالم

• ماهی‌های چرب مثل سالمون، قزل‌آلا و ساردین به دلیل داشتن امگا-۳.
• میوه‌ها و سبزیجات تازه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال‌ها که التهاب را کاهش می‌دهند.
• آووکادو، گردو و دانه‌های کتان به عنوان منابع چربی‌های سالم و ضد التهاب.
• ادویه‌هایی مثل زردچوبه و زنجبیل که اثرات ضد التهابی دارند.
• روغن زیتون فوق بکر که در رژیم مدیترانه‌ای به کاهش التهاب کمک می‌کند.

۲. فعالیت بدنی

• ورزش‌های ملایم مثل پیاده‌روی، شنا یا یوگا می‌توانند به بهبود تعادل، قدرت و روحیه کمک کنند.

۳. مدیریت استرس

• تکنیک‌های آرام‌سازی، مدیتیشن و یوگا می‌توانند استرس را کاهش داده و علائم را تسکین دهند.

۴. درمان دارویی

• داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی که پیشرفت بیماری را کند می‌کنند.
• داروهای کنترل علائم مانند داروهای ضد خستگی، اسپاسم و درد.

۵. حمایت‌های مکمل

• ویتامین D، آنتی‌اکسیدان‌ها و مکمل‌های اسیدهای چرب می‌توانند مفید باشند.

۶. مراقبت‌های تخصصی

• فیزیوتراپی، کاردرمانی و مشاوره روانشناسی به حفظ کیفیت زندگی کمک می‌کنند.

8 غذای ضدالتهاب برای بیماران ام اس

فواید ماهی چرب به‌عنوان منبع امگا 3

ماهی‌های چرب مانند سالمون، قزل‌آلا، تن، شاه‌ماهی، ماهی خال‌مخالی و ساردین، منابع غنی از اسیدهای چرب امگا 3 محسوب می‌شوند. فواید امگا 3 برای سلامت قلب و عروق به خوبی اثبات شده است و همچنین ممکن است به بهبود وضعیت بیماران مبتلا به ام‌اس کمک کند.

طبق یک مرور پژوهشی که در جولای 2021 در مجله Nutritional Neuroscience منتشر شد، امگا 3 و روغن ماهی می‌توانند نشانگرهای التهاب و میزان عود بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی مبتلایان به ام‌اس را ارتقا دهند. همچنین، برخی تحقیقات از جمله مطالعه‌ای در اکتبر 2020 در مجله Multiple Sclerosis نشان داده‌اند که مصرف بالای ماهی‌های چرب می‌تواند ریسک ابتلا به ام‌اس را کاهش دهد.

آنتی‌اکسیدان‌های فراوان در میوه‌ها و سبزیجات

میوه‌ها و سبزیجات حاوی مقادیر زیادی فیتوکمیکال‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند. رژیم‌های ضدالتهابی معمولاً شامل خوراکی‌هایی مانند گوجه‌فرنگی، سبزیجات برگ‌دار مثل اسفناج و کلم پیچ و میوه‌هایی همچون توت فرنگی، زغال‌اخته، گیلاس و پرتقال می‌شوند.

شواهدی نشان می‌دهد که مصرف این مواد غذایی ممکن است برای افراد مبتلا به ام‌اس مفید باشد. مطالعه‌ای در ژانویه ۲۰۱۸ در مجله Neurology ارتباط بین رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات و کاهش شدت علائم ام‌اس مانند خستگی، درد، مشکلات شناختی و افسردگی را نشان داد. هرچند، این مطالعه عوامل تغذیه‌ای متعددی را بررسی کرده و تأثیر دقیق میوه و سبزیجات هنوز مشخص نیست.

در مطالعه‌ای که در ژانویه ۲۰۲۲ در مجله European Journal of Neurology منتشر شد، پیروی از رژیم غذایی با کیفیت بالا که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات و حذف گوشت است، با کاهش خطر ناتوانی شدید در بیماران ام‌اس همراه بود.

علاوه بر این، یک متاآنالیز در اکتبر ۲۰۲۲ در مجله Neurology نشان داد که مداخلات تغذیه‌ای با تمرکز بر مصرف زیاد میوه و سبزیجات، مانند رژیم مدیترانه‌ای و رژیم سرخپوشان، به بهبود کیفیت زندگی فیزیکی و ذهنی و کاهش خستگی در بیماران ام‌اس کمک می‌کنند.

زردچوبه ضد التهاب قوی

زردچوبه، ادویه‌ای زرد و معطر است که از ریزوم یا ساقه زیرزمینی آن به دست می‌آید. این ادویه را می‌توان به صورت تازه مصرف کرد، اما معمولاً به شکل خشک و پودری در دسترس است.

کورکومین، ترکیب فعال موجود در زردچوبه، خواص مفید متعددی برای بدن دارد که برخی از آن‌ها می‌توانند برای افراد مبتلا به ام‌اس مفید باشند. مطالعه‌ای که در ژانویه ۲۰۱۷ در مجله Cellular Physiology منتشر شد، نشان داد کورکومین با کاهش شدت بیماری‌های مرتبط با پاسخ سیستم ایمنی، می‌تواند عملکرد سلول‌های ایمنی را تحت تأثیر قرار دهد.

یکی از اثرات مهم کورکومین خاصیت ضد التهابی آن است که از طریق مهار فعال شدن فاکتور نکروز توموری آلفا (TNF-alpha) عمل می‌کند. طبق پژوهشی در اکتبر ۲۰۱۷ در مجله Foods، این فاکتور نقش مهمی در التهاب بیماری‌های مزمن از جمله ام‌اس دارد.

همچنین، یک مقاله مروری در اوت ۲۰۱۹ در مجله Cellular Physiology بیان می‌کند که کورکومین ممکن است در درمان ام‌اس مؤثر باشد، به ویژه با کاهش ترشح سیتوکین‌های پیش التهابی که پیام‌رسان‌های شیمیایی التهاب هستند.

زنجبیل کاهش‌دهنده التهاب عصبی

زنجبیل نیز مانند زردچوبه، ریزومی با طعمی تند است که به صورت تازه یا خشک و پودری مصرف می‌شود.

عصاره زنجبیل و خود زنجبیل تازه حاوی ترکیبات مختلفی با خواص ضدالتهابی هستند. براساس مطالعه‌ای منتشرشده در مجله Food Chemistry، یکی از این ترکیبات به نام 10-جینجرول می‌تواند التهاب سیستم عصبی، به‌ویژه در مغز و نخاع، را کاهش دهد.

ترکیب دیگری به نام 6-شوگاول نیز در زنجبیل یافت می‌شود که به کاهش التهاب عصبی و بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند.

مطالعه مروری ژوئن ۲۰۲۱ در مجله Pharmaceuticals (بازل) شواهد اولیه‌ای را درباره اثرات ضدالتهابی 6-شوگاول ارائه کرده است، اگرچه پژوهش‌ها برای درک کامل مکانیزم‌های آن همچنان ادامه دارد.

همچنین، بررسی‌ای که در مارس ۲۰۲۲ در مجله Frontiers in Nutrition منتشر شد، نشان می‌دهد ترکیبات زنجبیل مانند جینجرول‌ها و شوگاول‌ها دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی هستند و ممکن است باعث کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو شوند.

این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا افزایش رادیکال‌های آزاد و کاهش آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن، که با پیری زودرس و بیماری‌های مزمن از جمله اختلالات تخریب‌کننده سیستم عصبی مثل آلزایمر، پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس مرتبط است، می‌تواند آسیب‌زا باشد.

آووکادو سرشار از چربی‌های سالم و آنتی‌اکسیدان

آووکادو منبع غنی چربی‌های تک غیراشباع سالم و آنتی‌اکسیدان‌ها است که می‌توانند به کاهش پاسخ‌های التهابی در بدن کمک کنند. این خواص ضدالتهابی به اندازه‌ای قوی هستند که ممکن است اثرات منفی رژیم‌های غذایی ناسالم‌تر را کاهش دهند.

مطالعه‌ای در مجله Food & Function نشان داد افرادی که پس از مصرف همبرگر، آووکادو نیز خوردند، نسبت به کسانی که فقط همبرگر مصرف کردند، واکنش التهابی کمتری در خون داشتند. همچنین اضافه شدن آووکادو به همبرگر، باوجود کالری و چربی بیشتر، باعث افزایش سطح تری‌گلیسیرید خون نشد.

در یک مطالعه موردی منتشرشده در اکتبر ۲۰۱۹ در مجله Antioxidants (Basel)، خواص ضدالتهابی ترکیب روغن آووکادو و سویا بررسی شده و نشان داده شده که ممکن است در کاهش التهاب مرتبط با بیماری‌های مزمنی مانند آرتروز و بیماری‌های پریودنتال تأثیرگذار باشد.

دانه‌های کتان منبع چربی‌های سالم و لیگنان‌ها

کتان یکی از منابع بسیار غنی اسیدهای چرب امگا 3 به شمار می‌آید و می‌تواند جایگزینی مناسب برای ماهی‌های چرب باشد.

دانه‌های کتان همچنین حاوی لیگنان‌ها هستند؛ ترکیبات گیاهی که به خاطر خاصیت ضد التهابی‌شان شناخته شده‌اند.

شواهد بالینی درباره تأثیر لیگنان‌ها بر التهاب هنوز محدود اما امیدوارکننده است. در مطالعه‌ای که در نوامبر ۲۰۱۷ در مجله American College of Nutrition منتشر شد، به گروهی از افراد مسن مکمل لیگنان دانه کتان به مدت شش ماه داده شد.

نتایج نشان داد شرکت‌کنندگانی که این مکمل را مصرف کردند، فشار خون پایین‌تری نسبت به گروه دارونما داشتند، اما در مورد نشانگرهای التهابی خون تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد.

همچنین، بررسی مروری منتشر شده در نوامبر ۲۰۱۹ در مجله Advances in Nutrition، امکان اثرات ضدالتهابی تخم کتان را تأیید کرد، اما محققان تأکید کردند که برای تأیید قطعی این ارتباط به مطالعات بیشتری نیاز است.

گردو کاهش‌دهنده نشانگرهای التهاب

گردو منبع غنی امگا 3 و چربی‌های غیراشباع سالم است و مانند سایر آجیل‌ها، حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان، فیبر و منیزیم است که نقش مهمی در کنترل التهاب ایفا می‌کنند.

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ در مجله Nutritional Neuroscience منتشر شد، نشان داد که در مدل حیوانی مولتیپل اسکلروزیس، روغن گردو باعث کاهش قابل توجه شدت بیماری، جلوگیری از تشکیل پلاک و تغییر در تولید سیتوکین‌ها می‌شود. این یافته‌ها گردو را به یک گزینه غذایی امیدوارکننده برای درمان ام‌اس در انسان تبدیل کرده است.

همچنین، یک مرور سیستماتیک منتشر شده در ژوئیه ۲۰۲۲ در مجله Antioxidants (بازل) نشان داد که مصرف گردو می‌تواند نه تنها التهاب را کاهش دهد، بلکه به بهبود سلامت کلی از جمله کاهش تری‌گلیسیرید و کلسترول در بزرگسالان میانسال کمک کند.

روغن زیتون کمک به جلوگیری از التهاب

مطالعه‌ای که در نوامبر ۲۰۱۶ در مجله Food & Function منتشر شد، شواهد اولیه‌ای را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد روغن زیتون فوق بکر و به‌ویژه ترکیبات فنلی موجود در آن ممکن است در پیشگیری از فرآیندهای التهابی مرتبط با بیماری‌های مزمن موثر باشد.

در تحقیقی روی موش‌ها که در اکتبر ۲۰۱۹ در Nutrients منتشر شد، نشان داده شد که روغن زیتون فوق بکر می‌تواند از سلول‌های عصبی در برابر آسیب و تحلیل محافظت کند و اضافه کردن این چربی سالم به رژیم غذایی معمول، به کاهش التهاب عمومی و کمک به درمان بیماری ام‌اس کمک می‌کند.

روغن زیتون جزء اصلی رژیم غذایی مدیترانه‌ای است و مقاله‌ای در مارس ۲۰۲۲ در Nutrients به نقش این روغن در محافظت از سیستم عصبی در برابر استرس اکسیداتیو و کاهش علائم التهابی اشاره کرده است.

علاوه بر این، مطالعه‌ای که در اکتبر ۲۰۲۲ در مجله Multiple Sclerosis منتشر شد، نشان داد که پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای که شامل مصرف روغن زیتون است، می‌تواند با کاهش ناتوانی‌های مرتبط با ام‌اس همراه باشد و این یافته‌ها از اهمیت این رژیم در مدیریت بیماری حمایت می‌کند.

⏬مقالات پیشنهادی⏬

مضرات تن ماهیطرز تهیه سالاد هندوانه و پنیر فتا

مضرات بادام برزیلی

مطالعه بیشتر