نوشیدن آب در طب سنتی

در طب سنتی ایران، نوشیدن آب نه‌تنها برای رفع تشنگی بلکه به‌عنوان یک عامل مهم در تعادل مزاج و سلامت عمومی بدن در نظر گرفته می‌شود. در این نوشته وب سایت ایران رژیم سعی دارد اطلاعات شما را نسبت به نوشیدن آب در طب سنتی بالا ببرد. همراه ما بمانید.

نوشیدن آب در طب سنتی

در طب سنتی، نوشیدن آب نه‌فقط برای رفع عطش بلکه به‌عنوان یک ابزار درمانی و تنظیم‌کننده مزاج بررسی می‌شود. حکمایی مانند ابن‌سینا و رازی تأکید داشتند که زمان، کیفیت، دما و مقدار نوشیدن آب تأثیر عمیقی بر دستگاه گوارش، مغز و کلیه‌ها دارد. مثلاً نوشیدن آب بلافاصله بعد از غذا باعث رقیق شدن شیره معده و ضعف هضم می‌شود.

همچنین در شرایطی مانند بعد از ورزش یا حمام، نوشیدن آب سرد ممکن است باعث سردی اعضای داخلی و بروز مشکلاتی مانند دل‌درد، ضعف کبد یا قلب شود. نوشیدن آب، باید با رعایت اصولی مانند نوشیدن در فواصل مناسب، با حرارت ملایم (نه خیلی سرد نه خیلی داغ) و با مزاج فرد هماهنگ باشد.

طبع آب در طب سنتی

در منابع طب سنتی، طبع آب به‌صورت کلی «سرد و تر» تعریف می‌شود. یعنی آب می‌تواند خنک‌کننده و مرطوب‌کننده باشد، اما اگر به‌درستی مصرف نشود، می‌تواند باعث اختلال در تعادل مزاج شود. افرادی با مزاج بلغمی (سرد و تر) باید در نوشیدن آب احتیاط کنند، چون می‌تواند باعث تشدید بلغم، سنگینی، خواب‌آلودگی و درد مفاصل شود.

برای کاهش اثرات سردی آب، معمولاً توصیه می‌شود که آب جوشانده‌شده، در دمای ولرم مصرف شود و گاهی با موادی گرم‌مزاج مانند عسل یا آب‌لیمو همراه باشد. مکان، زمان و حتی ظرف نگهداری آب نیز بر طبع آن اثر دارد.

میزان نوشیدن آب در طب سنتی

بر خلاف توصیه‌های رایج در طب نوین که نوشیدن ۸ لیوان آب در روز را توصیه می‌کند، در طب سنتی تأکید بر نیاز بدن و شرایط مزاجی فرد است. نوشیدن بیش از اندازه آب می‌تواند باعث رقیق شدن اخلاط، ضعف معده، اختلال در هضم و کاهش حرارت غریزی بدن شود. در طب سنتی، نوشیدن آب فقط در صورت تشنگی و نه به‌صورت عادت روزانه تأکید شده است.

همچنین نوشیدن آب در وعده‌هایی خاص مانند ناشتا، وسط وعده غذایی یا بعد از حمام باید با دقت و به‌اندازه باشد. میزان مناسب آب بر اساس فعالیت، سن، اقلیم و نوع غذاهایی که فرد می‌خورد تعیین می‌شود.

نوشیدن آب زیاد در طب سنتی

نوشیدن بیش از حد آب در طب سنتی به‌شدت نهی شده است، خصوصاً در افرادی با مزاج سرد. مصرف زیاد آب می‌تواند باعث ضعف معده، اختلال در گوارش، احساس خستگی، خواب‌آلودگی، بروز رطوبت اضافی در بدن، نفخ و حتی تپش قلب شود.

همچنین نوشیدن زیاد آب ممکن است به کلیه‌ها فشار وارد کند و اخلاط بدن را بیش از حد رقیق کرده و مانع رسیدن مواد غذایی به بافت‌ها شود. حکما توصیه کرده‌اند که نوشیدن آب باید به‌آرامی، جرعه‌جرعه و با توجه به نیاز واقعی بدن انجام شود، نه به‌صورت افراطی و بدون عطش.

نوشیدن آب ولرم ناشتا در طب سنتی

نوشیدن آب ولرم ناشتا یکی از توصیه‌های مثبت در طب سنتی است، اما باید با شرایط خاص انجام شود. این کار به پاکسازی معده، کمک به حرکات روده و بهبود دفع مواد زائد کمک می‌کند. به‌ویژه در افرادی که یبوست دارند یا دچار خشکی مزاج هستند، نوشیدن یک لیوان آب ولرم صبح‌گاهی می‌تواند بسیار مفید باشد.

البته افراد با مزاج بسیار گرم ممکن است نیاز کمتری به آن داشته باشند. این نوشیدن نباید به‌شدت داغ یا سرد باشد، و بهتر است با فاصله از خوردن صبحانه باشد. در صورت ترکیب با کمی عسل یا آب‌لیمو، اثرات مفید آن دوچندان می‌شود.

نوشیدن آب ولرم و آبلیمو در طب سنتی

ترکیب آب ولرم با چند قطره آب‌لیمو از دیدگاه طب سنتی برای پاکسازی کبد، بهبود عملکرد گوارش و کاهش صفرای اضافی مفید است. این ترکیب خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد و می‌تواند با کاهش حرارت غیرطبیعی کبد به بهبود وضعیت پوست، جوش‌ها و عطش زیاد کمک کند. مصرف این ترکیب به‌ویژه در اول صبح (ناشتا) برای افراد با مزاج صفراوی (گرم و خشک) توصیه می‌شود.

البته مصرف بیش از حد آن در افرادی با معده حساس یا مزاج سرد ممکن است باعث ضعف معده یا ترش کردن شود و باید با دوز مناسب استفاده شود.

فواید نوشیدن آب در طب سنتی

نوشیدن آب با رعایت اصول صحیح در طب سنتی می‌تواند موجب بهبود گوارش، تنظیم دمای بدن، کمک به دفع سموم، و افزایش شفافیت پوست شود. یکی از مهم‌ترین فواید آن، کمک به تعادل اخلاط بدن است، اما به شرطی که در زمان مناسب (نه بلافاصله قبل یا بعد از غذا)، با دمای متناسب، و به‌آرامی نوشیده شود.

نوشیدن آب در زمان تشنگی واقعی باعث حفظ سلامت قلب، کلیه و مغز نیز می‌شود. همچنین مصرف آب به‌صورت ترکیبی با گیاهان دارویی (مثل سنکجبین یا دمنوش‌ها) نیز در درمان بسیاری از بیماری‌ها نقش دارد.

فواید نوشیدن آب ولرم

نوشیدن آب ولرم از نظر طب سنتی بسیار مفیدتر از آب سرد است، چرا که سردی بیش از حد آب می‌تواند باعث تضعیف هضم و کاهش حرارت غریزی شود.

آب ولرم در صبح ناشتا می‌تواند به پاکسازی روده‌ها و فعال‌سازی کبد کمک کند. همچنین افرادی که دچار نفخ، یبوست یا ضعف سیستم گوارشی هستند، بهتر است به‌جای آب سرد، از آب ولرم استفاده کنند. آب ولرم خاصیت آرام‌بخشی داشته و به تعادل مزاجی کمک می‌کند. اگر با کمی عسل یا آب‌لیمو ترکیب شود، خواص سم‌زدایی آن نیز تقویت می‌شود.

ضررهای نوشیدن آب در طب سنتی

در طب سنتی، نوشیدن نادرست آب می‌تواند مضراتی جدی به همراه داشته باشد. از جمله مشکلات ناشی از نوشیدن بی‌رویه یا در زمان نامناسب می‌توان به ضعف معده، ایجاد بلغم اضافی، افزایش ترشحات، سردرد، نفخ و درد مفاصل اشاره کرد.

یکی از مضرات رایج، نوشیدن آب بلافاصله بعد از غذاست که موجب رقیق شدن شیره گوارشی و طولانی شدن زمان هضم می‌شود. همچنین نوشیدن آب سرد در شرایطی مانند بعد از ورزش یا در زمان تعریق زیاد، باعث تضعیف سیستم عصبی، درد قلب و گرفتگی عضلات می‌شود.

بهترین زمان نوشیدن آب در طب سنتی

در طب سنتی، زمان نوشیدن آب تأثیر مستقیمی بر سلامت بدن دارد. بهترین زمان نوشیدن آب زمانی است که بدن واقعاً احساس عطش می‌کند، نه به‌صورت عادت یا اجبار. نوشیدن آب در فاصله بین دو وعده غذایی، خصوصاً حدود ۱.۵ تا ۲ ساعت بعد از غذا، توصیه شده است.

همچنین نوشیدن آب قبل از خواب، در صورت عطش، مفید است ولی در مقادیر کم. نوشیدن آب قبل از غذا باعث ضعف اشتها و نوشیدن بلافاصله بعد از غذا موجب ضعف هضم و سنگینی معده می‌شود. صبح‌ها به‌صورت ناشتا اگر معده سبک باشد، نوشیدن آب ولرم یا همراه با عسل می‌تواند مفید باشد.

نوشیدن آب بعد از ورزش از دیدگاه طب سنتی

از دیدگاه طب سنتی، نوشیدن آب بلافاصله بعد از ورزش به‌شدت منع شده است، چرا که حرارت درونی بدن بالا رفته و اعضای داخلی فعال هستند. ورود ناگهانی آب سرد می‌تواند باعث بروز سردی معده، ضعف قلب، درد عضلانی و حتی گرفتگی ناگهانی عضلات شود.

توصیه می‌شود بعد از ورزش ابتدا بدن کمی خنک شده، تنفس و تعریق متعادل گردد، سپس آب به‌صورت آهسته و ترجیحاً ولرم یا معتدل مصرف شود. افراد گرم‌مزاج باید به‌ویژه از نوشیدن آب بسیار سرد بعد از فعالیت بدنی خودداری کنند.

نوشیدن آب در ظروف سنتی

در طب سنتی، جنس ظرفی که آب در آن نگهداری یا نوشیده می‌شود نیز اهمیت دارد. ظروف سفالی و مسی از دید حکما خواصی تعدیل‌کننده دارند. مثلاً نگهداری آب در ظرف مسی باعث تقویت کبد و تصفیه آب می‌شود، ولی باید با دقت و رعایت اصول بهداشتی انجام شود. آب در ظروف سفالی نیز خنکی طبیعی پیدا می‌کند و در فصل گرما مناسب است.

ظروف نقره‌ای نیز برای تقویت قلب و اعصاب توصیه شده‌اند. از سوی دیگر، ظروف پلاستیکی یا فلزی زنگ‌زده از نظر طب سنتی زیان‌آور و مضر دانسته می‌شوند.

ترکیب‌ آب و مصلحات در طب سنتی

برای کاهش سردی و مضرات آب، طب سنتی ترکیب‌هایی را معرفی می‌کند که به آن‌ها مصلحات آب گفته می‌شود. از جمله این ترکیب‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آب + عسل: تقویت گوارش، رفع سردی معده و سم‌زدایی.

• آب + آب‌لیمو: کاهش صفرای اضافی، بهبود کبد، شفافیت پوست.

• آب + دارچین یا زنجبیل: گرم‌کننده معده، مناسب برای افراد بلغمی.

• آب + خاکشیر: رفع عطش، تقویت کبد، مفید برای یبوست.
  این ترکیب‌ها بر اساس مزاج شخص و هدف درمانی خاصی انتخاب می‌شوند و جایگزین مناسبی برای نوشیدن صرف آب سرد هستند.

تأثیر نوشیدن آب بر مزاج و اخلاط بدن

در طب سنتی، نوشیدن آب در زمان و شرایط خاص می‌تواند موجب تقویت یا تضعیف یک مزاج شود. برای مثال، در فردی با مزاج گرم و خشک، نوشیدن آب خنک ممکن است در کوتاه‌مدت تسکین‌دهنده باشد، ولی در درازمدت باعث کاهش حرارت غریزی می‌شود.

همچنین نوشیدن آب زیاد موجب افزایش بلغم (سرد و تر) شده که خود منجر به مشکلاتی مثل چاقی، خواب‌آلودگی، ضعف حافظه و درد مفاصل می‌شود. به همین دلیل، یکی از اصول درمانی مهم در طب سنتی، تنظیم نوشیدن آب بر اساس مزاج است.

توصیه‌های پیامبران و ائمه درباره نوشیدن آب

در طب اسلامی نیز توصیه‌هایی فراوان درباره نوشیدن آب آمده است. از جمله توصیه پیامبر اکرم (ص):

«آب را در سه نفس بنوشید و نه با یک نفس؛ چرا که آب زیاد نوشیدن با یک‌بار باعث بیماری کبد می‌شود.»
همچنین امام صادق (ع) می‌فرماید:
«آب را ایستاده و در شب ننوشید، مگر در حالت اضطرار.»
این احادیث نشان می‌دهد که نوشیدن آب با آرامش، در حالت نشسته و در وقت مناسب، تأثیر درمانی و پیشگیرانه بالاتری دارد.

خوردن آب با غذا در طب سنتی

یکی از مواردی که در طب سنتی به‌شدت منع شده، نوشیدن آب همراه غذا یا بلافاصله بعد از آن است. دلیل این امر این است که نوشیدن آب در حین غذا موجب رقیق شدن شیره معده و تأخیر در فرآیند هضم می‌شود.

این موضوع باعث فساد غذا در معده، تولید بخارات مضر، احساس سنگینی و حتی سوء‌هاضمه می‌شود. اگر عطش واقعی دارید، مقدار کمی آب نیم‌گرم و آن‌هم پیش از اتمام غذا می‌تواند قابل قبول باشد، اما نوشیدن لیوان کامل آب پس از غذا در طب سنتی بسیار ناپسند شمرده شده است.

نوشیدن آب در فصل های سال در طب سنتی

در طب سنتی، فصل‌ها نقش مهمی در تعیین نیاز بدن به آب دارند. در تابستان که مزاج هوا گرم و خشک است، بدن بیشتر دچار عطش می‌شود و نوشیدن آب توصیه می‌شود، ولی باز هم با رعایت اصولی مثل نوشیدن در حجم کم و به‌تدریج. در زمستان که سرد و تر است، نوشیدن آب زیاد می‌تواند باعث ضعف هضم و افزایش بلغم شود.

در پاییز که فصل خشکی است، نوشیدن آب معتدل به همراه مصلحاتی مانند کمی عسل یا خاکشیر توصیه می‌شود. در بهار نیز مصرف آب باید به تعادل برسد، زیرا بدن شروع به سم‌زدایی طبیعی می‌کند و دفع مواد زائد افزایش می‌یابد.

نوشیدن آب بین خواب در طب سنتی

بر اساس دیدگاه طب سنتی، نوشیدن آب در نیمه‌شب یا بین خواب در صورت عدم احساس عطش واقعی توصیه نمی‌شود، زیرا در آن زمان حرارت غریزی در درون بدن متمرکز است و ورود آب ناگهانی می‌تواند آن حرارت را خاموش کرده و موجب سردی معده و کلیه شود.

اگر عطش شدید داشتید، نوشیدن جرعه‌جرعه آب ولرم آن هم در حالت نشسته و با آرامش، گزینه مناسبی است. نوشیدن آب سرد ناگهانی در خواب حتی ممکن است منجر به تپش قلب، لرز، درد معده یا دل‌پیچه شود.

نوشیدن آب قبل از خواب در طب سنتی

نوشیدن آب قبل از خواب بسته به وضعیت بدن می‌تواند مفید یا مضر باشد. اگر فرد عطش دارد، نوشیدن کمی آب ولرم قبل از خواب می‌تواند آرامش‌بخش باشد و مانع خشکی دهان در شب شود.

اما نوشیدن مقدار زیاد آب قبل از خواب، ممکن است باعث اختلال در خواب، تکرر ادرار در شب، یا سردی کلیه‌ها شود. طب سنتی توصیه می‌کند اگر نیاز به نوشیدن آب در شب وجود دارد، در حد یک جرعه، به‌آرامی و در حالت نشسته نوشیده شود.

توصیه‌های مزاجی برای نوشیدن آب در طب سنتی

• مزاج گرم و خشک: نیاز بیشتری به آب دارند، اما باید آب خنک را به‌صورت جرعه‌جرعه و با مصلحات بنوشند.

• مزاج سرد و تر: باید از نوشیدن زیاد آب خودداری کنند، چون دچار بلغم می‌شوند. آب ولرم و در حجم کم مناسب است.

• مزاج گرم و تر: بهتر است در فصول گرم آب مصرفی را کمی خنک کنند ولی بازهم در حد تعادل.

• مزاج سرد و خشک: نوشیدن آب باید با احتیاط و ترجیحاً همراه با کمی عسل یا دارچین باشد تا از شدت سردی جلوگیری شود.

خوردن آب با معده پُر در طب سنتی

در طب سنتی آمده است که نوشیدن آب بر معده پر (خصوصاً بعد از غذاهای چرب یا سنگین) موجب فساد غذا، انسداد عروق و ضعف هضم می‌شود.

اگر نیاز به نوشیدن آب وجود دارد، بهتر است ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بعد از صرف غذا و آن‌هم با مقدار کم نوشیده شود. نوشیدن آب زیاد با معده پر همچنین ممکن است باعث حالت تهوع، دل‌درد، و احساس سنگینی در قفسه سینه شود.

نوشیدن آب یخ در طب سنتی

آب بسیار سرد یا یخ‌زده از دیدگاه طب سنتی بسیار مضر و سردکننده شدید مزاج است. نوشیدن چنین آبی می‌تواند موجب ضعف قلب، معده، کلیه و ایجاد درد مفاصل و اسپاسم عضلات شود.

در افرادی که مزاج سرد دارند، خطرات این نوع آب دوچندان است. طب سنتی توصیه می‌کند که آب در دمای معتدل و طبیعی اتاق باشد یا کمی گرم باشد و از نوشیدن آب یخ حتی در تابستان اجتناب شود.

نقش نوشیدن آب در دفع سموم در طب سنتی

در طب سنتی، آب به عنوان یک پاک‌کننده طبیعی شناخته می‌شود، به شرطی که در زمان مناسب و به میزان درست نوشیده شود. نوشیدن آب کافی به بدن کمک می‌کند تا مواد زائد از طریق ادرار و تعریق دفع شوند. این موضوع به ویژه در مزاج‌های گرم و خشک اهمیت دارد، چراکه سموم از طریق کلیه‌ها و پوست دفع می‌شوند.

البته نوشیدن بیش از حد آب، به‌ویژه در مزاج‌های سرد، ممکن است باعث توقف فعالیت طبیعی معده، تضعیف گوارش و افزایش بلغم شود. بنابراین تعادل در نوشیدن آب، یک اصل اساسی در طب سنتی برای سم‌زدایی است.

نوشیدن آب در سنین مختلف در طب سنتی

در طب سنتی برای هر سن و مزاج، میزان و نحوه نوشیدن آب متفاوت است.

• کودکان: چون مزاجی گرم و تر دارند، آب را باید به‌صورت متعادل و ولرم مصرف کنند.

• نوجوانان: به علت فعالیت زیاد و حرارت بالا، نیاز بیشتری به آب دارند اما نباید آب یخ مصرف کنند.

• میانسالان: باید از نوشیدن آب در حین یا بلافاصله بعد از غذا پرهیز کنند.

• سالمندان: به دلیل کاهش حرارت غریزی، نوشیدن آب سرد یا زیاد می‌تواند بسیار مضر باشد. بهتر است از آب ولرم یا ترکیب‌هایی مثل آب + عسل استفاده کنند.

خوردن آب با میوه در طب سنتی

در طب سنتی توصیه می‌شود که بلافاصله پس از خوردن میوه‌ها آب نوشیده نشود. مخصوصاً میوه‌هایی مثل هندوانه، خربزه، انگور و سایر میوه‌های آب‌دار. چون ترکیب آن‌ها با آب ممکن است باعث سوء هاضمه، دل‌درد، اسهال یا حتی ایجاد خلط‌های مضر شود. اگر نیاز به نوشیدن آب بعد از مصرف میوه وجود دارد، باید حداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فاصله رعایت شود.

تاثیر خوردن آب ناشتا برای بدن در طب سنتی

یکی از روش‌های ساده پاک‌سازی بدن در طب سنتی، نوشیدن آب ولرم یا آب + عسل در صبح ناشتاست. این کار به خروج سموم از بدن، شست‌وشوی دستگاه گوارش و بهبود عملکرد روده‌ها کمک می‌کند.

همچنین نوشیدن آب ناشتا می‌تواند به افراد دچار یبوست، خشکی پوست و کبد چرب کمک کند. البته افرادی که مزاج بسیار سرد دارند، باید آب را با عسل یا دارچین میل کنند تا از عوارض احتمالی مثل دل‌درد و نفخ جلوگیری شود.

نوشیدن آب در دوران قاعدگی در طب سنتی

در طب سنتی توصیه می‌شود که در دوران قاعدگی از نوشیدن آب زیاد، به‌ویژه آب سرد، پرهیز شود. زیرا آب سرد می‌تواند موجب انقباض عروق رحمی، اختلال در روند قاعدگی و حتی دردهای شکمی شود.

نوشیدن آب ولرم یا آب به همراه دارچین یا زنجبیل می‌تواند کمک‌کننده باشد، زیرا این ترکیب‌ها علاوه بر تأمین آب بدن، از ایجاد سردی و گرفتگی رحم جلوگیری می‌کنند. در این دوران نوشیدن آب باید در حد نیاز بدن و نه بیش از حد باشد.

خوردن آب و شفافیت پوست در طب سنتی

در طب سنتی، یکی از رازهای داشتن پوست سالم، روشن و شفاف، نوشیدن آب به‌موقع، با حجم مناسب و در دمای صحیح است. زمانی که بدن دچار خشکی یا غلبه‌ی سودا می‌شود، پوست تیره، کدر و خشک خواهد شد. نوشیدن آب ولرم به‌خصوص در صبح ناشتا باعث دفع سودا، افزایش رطوبت طبیعی پوست و پاکسازی کبد و خون می‌شود.

طب سنتی همچنین تأکید دارد که نوشیدن بیش از حد آب یا نوشیدن آب سرد ممکن است موجب غلبه بلغم و افت عملکرد کبد شود که در نتیجه آن پوست حالت پف‌آلود یا بی‌روح به خود می‌گیرد. برای شفافیت بیشتر پوست، گاهی آب را با ترکیباتی مانند عرق کاسنی، شاه‌تره یا گلاب ترکیب می‌کنند.

تاثیر آب خوردن بر کیفیت خواب در طب سنتی

در طب سنتی خواب شبانه یکی از ارکان مهم سلامت روح و بدن است. نوشیدن آب زیاد قبل از خواب توصیه نمی‌شود، زیرا موجب سردی کلیه‌ها، تکرر ادرار، قطع خواب و حتی احساس ضعف صبحگاهی می‌شود.

اما اگر عطش دارید، نوشیدن چند جرعه آب ولرم یا ترکیب آن با گلاب در حالت نشسته می‌تواند به آرامش اعصاب و خواب راحت کمک کند. از نگاه طب سنتی، افرادی که مزاج گرم دارند معمولاً شب‌ها تشنه می‌شوند؛ در این صورت، نوشیدن مختصر آب در شرایط درست مشکلی ندارد، ولی مصرف آب سرد یا یخ باعث بر هم خوردن تعادل مزاج و اختلال در خواب می‌شود.

نوشیدن آب و عملکرد کلیه‌ در طب سنتی

کلیه‌ها در طب سنتی مسئول تصفیه خون و حفظ تعادل مایعات بدن هستند. نوشیدن آب به مقدار کافی باعث کمک به عملکرد طبیعی کلیه‌ها می‌شود، اما نوشیدن آب زیاد و بی‌رویه، مخصوصاً آب سرد، می‌تواند موجب ضعف کلیه، احتباس آب، ورم و کاهش حرارت غریزی شود. برای تقویت کلیه‌ها، نوشیدن آب به‌صورت منظم، در حجم کم و در دمای معتدل توصیه می‌شود.

در برخی منابع سنتی، نوشیدن آب همراه با عرق گزنه، عرق خارخاسک یا آب جوشانده تخم خرفه به‌عنوان نوشیدنی‌های مقوی کلیه معرفی شده است. همچنین باید از نوشیدن آب هنگام ایستاده، پس از حمام یا در سرما پرهیز کرد.

⏬مقالات پیشنهادی⏬

رژیم دختر زاییدارو های گیاهی برای لاغری

برنامه غذایی کبد چرب

مطالعه بیشتر