رژیم غذایی برای درمان زخم معده

زخم معده بیماری شایعی است که عمدتاً به‌دلیل فعالیت باکتری هلیکوباکتر پیلوری و مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند آسپیرین ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً با درد در ناحیه شکم همراه است و می‌تواند مشکلات گوارشی زیادی به وجود آورد. در این نوشته وب سایت ایران رژیم  سعی دارد اطلاعات شما را نسبت به رژیم غذایی برای درمان زخم معده بالا ببرد. همراه ما بمانید.

زخم معده چیست

زخم معده به آسیب ایجاد شده در لایه داخلی معده گفته می‌شود که اغلب به دلیل تأثیر اسید معده و آنزیم پپسین روی دیواره معده به وجود می‌آید. عواملی مانند عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری، مصرف طولانی‌مدت داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و آسپرین، یا استفاده مداوم از الکل و دخانیات می‌توانند زمینه‌ساز این مشکل باشند.

علائم زخم معده معمولاً شامل احساس درد یا سوزش در بخش بالایی شکم، تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، وجود خون در استفراغ یا مدفوع، ضعف و در برخی موارد سردرد است.

برای تشخیص و درمان این بیماری لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند اندوسکوپی یا بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری، علت دقیق زخم را مشخص کرده و بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب کند.

علت ایجاد زخم معده

این بیماری معمولاً به چند علت اصلی ایجاد می‌شود:

عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)

این باکتری در معده زندگی می‌کند و معمولاً توسط سیستم ایمنی کنترل می‌شود، اما در برخی افراد تکثیر بیش از حد آن باعث التهاب مزمن و زخم معده می‌شود. این عامل در حدود ۶۰ درصد زخم‌های اثنی‌عشر و ۴۰ درصد زخم‌های گوارشی نقش دارد.

مصرف زیاد داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین می‌توانند به پوشش معده آسیب زده و باعث تحریک یا از بین رفتن مخاط معده شوند. بیش از نیمی از زخم‌های گوارشی به مصرف طولانی‌مدت این داروها مرتبط هستند.

سندرم زولینگر-الیسون

اگرچه کمتر شایع است، اما ترشح بیش از حد اسید معده در این سندرم می‌تواند موجب بروز زخم معده شود.

استرس فیزیولوژیکی شدید

استرس باعث تغییر pH بدن و افزایش ترشح اسید معده می‌شود و زخم‌های استرسی با سرعت بیشتری نسبت به زخم‌های معمولی تشکیل می‌شوند.

علائم زخم معده

گاهی زخم معده بدون علامت است، اما در صورت بروز علائم ممکن است موارد زیر رخ دهد:

آزمایش‌های تشخیص زخم معده چیست

برای تشخیص دقیق علت زخم معده، پزشک اقدامات مختلفی را انجام می‌دهد:

معاینات بالینی

در این مرحله، پزشک ناحیه شکم را معاینه می‌کند تا نشانه‌هایی مانند نفخ، دردهای گرفتگی متناوب، دردهای مبهم و صداهای گوارشی را بررسی کند.

آندوسکوپی گوارشی

این روش در کلینیک‌های تخصصی یا بیمارستان‌ها انجام می‌شود و حدود ۲۰ دقیقه زمان می‌برد. پیش از انجام آندوسکوپی، داروی بی‌حسی موضعی به گلوی بیمار اسپری می‌شود تا راحتی بیشتری ایجاد شود.

تست مدفوع

نمونه‌ای از مدفوع بیمار گرفته شده و در آزمایشگاه برای شناسایی وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین آزمایش خون مخفی در مدفوع می‌تواند به تشخیص زخم کمک کند.

آزمایش خون

نمونه خون بیمار برای بررسی آنتی‌بادی‌های ضد هلیکوباکتر پیلوری گرفته می‌شود که نسبت به تست مدفوع کمتر استفاده می‌شود.

تست تنفسی

در این آزمایش، بیمار یک نوشیدنی حاوی ماده تشخیصی می‌نوشد و سپس هوای بازدمش در یک کیسه جمع‌آوری می‌شود. افزایش میزان دی‌اکسیدکربن در بازدم نشان‌دهنده وجود باکتری H. pylori است.

بیوپسی

در طول آندوسکوپی، اگر پزشک ناحیه‌ای مشکوک به عفونت مشاهده کند، نمونه‌ای از بافت معده برداشته و برای آزمایش‌های بیشتر به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

درمان زخم معده

داروها و درمان‌های پزشکی

برخی از زخم‌های گوارشی بدون درمان خاص بهبود می‌یابند، اما اگر درمان نشوند ممکن است دوباره عود کنند. در مواردی که باکتری H. pylori عامل زخم باشد، پزشک ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز می‌کند.

اگر مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) باعث زخم شده باشد، ممکن است لازم باشد داروها تغییر یا کاهش یابند. همچنین داروهای ضد اسید یا داروهای محافظ مخاط معده و روده کوچک برای تسریع روند بهبودی تجویز می‌شوند.

تغییرات سبک زندگی

علاوه بر درمان دارویی، اصلاح عادات غذایی و رفتاری نیز نقش مهمی در درمان و پیشگیری از زخم معده دارد. خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مکرر، خودداری از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های خیلی داغ یا سرد، کاهش استرس، ترک سیگار و انتخاب مواد غذایی سالم و کم چرب می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

آشنایی با انواع داروی زخم معده

وقتی پزشک مطمئن شود که بیمار به زخم معده مبتلاست، درمان مناسب را بر اساس علت بیماری تجویز می‌کند. درمان زخم معده معمولاً شامل موارد زیر است:

آنتی‌بیوتیک‌ها برای حذف هلیکوباکتر پیلوری: اگر آزمایش‌ها نشان دهند که عفونت هلیکوباکتر پیلوری در معده وجود دارد، پزشک ترکیبی از چند آنتی‌بیوتیک را براساس مقاومت باکتری و محل زندگی بیمار تجویز می‌کند. این دوره درمانی معمولاً دو هفته طول می‌کشد و علاوه بر آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای دیگر نیز تجویز می‌شود.

داروهای مهارکننده تولید اسید و کمک‌کننده به ترمیم زخم: داروهای مهارکننده پمپ پروتون با کاهش تولید اسید معده، باعث کم شدن تحریک و تسریع بهبودی زخم می‌شوند. برخی از این داروها نیاز به نسخه پزشک دارند و بعضی بدون نسخه هم در دسترس هستند.

داروهای مهارکننده هیستامین (H2): این داروها میزان اسید ترشح شده توسط معده را کاهش داده و به کاهش درد و ترمیم زخم کمک می‌کنند.

داروهای ضد اسید (آنتی‌اسیدها): این داروها با خنثی کردن اسید معده، درد را سریعاً کاهش می‌دهند، اما تأثیر مستقیمی روی بهبود زخم ندارند.

داروهای محافظ لایه مخاطی معده و روده: در برخی بیماران، داروهایی برای حفاظت از پوشش داخلی معده و روده باریک تجویز می‌شود که از آسیب دیدن این لایه‌ها توسط اسید جلوگیری می‌کنند.

غذاهای مفید برای زخم معده

برای زخم معده، برخی از غذاهای مفید شامل موارد زیر می‌باشد:

• غذاهای با فیبر غذایی مانند میوه‌ها، سبزیجات و مواد مخصوص گندم که می‌تواند به تنظیم حرکت روده کمک کند.
• محصولات لبنی با کم چربی مانند ماست و کره.
• غذاهای پروتئینی از منابع غیر چرب مثل مرغ، ماهی، بلغور و حبوبات.
• غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ و ماهی.
• مواد غذایی که حاوی آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامین C، ویتامین E و سلنیوم هستند که به تسریع فرآیند بهبودی زخم معده کمک می‌کنند.

البته مهم است که برای تعیین رژیم غذایی و رژیم درمانی مناسب برای زخم معده، ابتدا با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید.

غذاهای مضر برای زخم معده

برای زخم معده، برخی از غذاهایی که ممکن است مضر باشند عبارتند از:

• غذاهای چرب و سنگین مانند فست‌فود، خوراکی‌های چرب و غذاهای حاوی روغن‌های اشباع شده.
• غذاهای حاوی پرتئین بالا که ممکن است سخت برای معده‌تان هضم شود مانند گوشت قرمز چرب، سوسیس، سوسیس و مرغ تند.
• مواد آفتاب پرهیز کنید، چربی، فست فود، شکلات، سردیهای دارویی، نمک، قهوه و زیادی دنمک.
• مواد غذایی تحریکی مانند فلفل قرمز، فلفل سبز، چای، قهوه و الکل.

به علاوه، همیشه مهم است که با پزشک خود یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا رژیم غذایی  و غذای درمانی مناسبی را برای بهبود زخم معده خود تعیین کنید.

میوه های مفید برای زخم معده

میوه های مفید برای زخم معده آنهایی هستند که پنج خاصیت مهم داشته باشند. اول اینکه ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای ترمیم زخم گوارشی را فراهم کنند. دوم باعث کاهش التهاب و التیام درد معده شوند. سوم اینکه خاصیت اسیدی نداشته باشند و موجب بدتر شدن زخم معده نشوند. چهارم اینکه خاصیت آنتی اکسیدانی زیادی داشته و به مقابله با هلیکوباکتر پیلوری بپردازند. و نهایتا مورد پنچم اینکه هضم راحتی داشته باشند و باعث افزایش فشار روی معده نشوند. از جمله میوه های مفید برای زخم معده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• موز
• پاپایا
• طالبی
• سیب پوست کنده
• ملون
• شاه پسند
• توتفرنگی
• بلوبری
• گیلاس
• تمشک

دلایل شایع زخم معده چیست

یکی از عوامل اصلی ایجاد زخم معده، وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری است که با ایجاد عفونت در معده باعث بروز آسیب‌های جدی می‌شود. نشانه‌های این مشکل علاوه بر احساس سوزش، شامل درد و گرفتگی معده، تهوع مداوم و تکرر باد گلو است. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک ضروری است.

اصلاح سبک زندگی می‌تواند به ترمیم دیواره معده، کاهش التهاب و مقابله با این عفونت کمک کند. بر اساس مطالعات، حدود نیمی از جمعیت جهان به هلیکوباکتر پیلوری آلوده هستند. این باکتری با افزایش التهاب معده، خطر زخم در بخش‌های مختلف دستگاه گوارش و ناحیه میانی معده را بیشتر می‌کند و یکی از مهم‌ترین عوامل ابتلا به سرطان معده به شمار می‌رود. سرطان معده نیز در رتبه دوم کشنده‌ترین سرطان‌های جهان قرار دارد.

رژیم مبتلایان به زخم معده چگونه است

اگرچه برنامه غذایی مشخصی برای درمان زخم معده وجود ندارد، اما پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برخی مواد غذایی می‌توانند در کاهش هلیکوباکتر پیلوری مؤثر باشند. در مقابل، بعضی خوراکی‌ها مانند غذاهای شور و چرب باعث تحریک و آسیب به پوشش معده شده و خطر التهاب را افزایش می‌دهند. مطالعات نشان می‌دهد که نمک زیاد می‌تواند سلول‌های معده را تغییر داده و شرایط را برای عفونت مهیا کند.

سال‌ها توصیه پزشکان نوشیدن شیر برای محافظت از معده بود، اما با روشن شدن نقش هلیکوباکتر پیلوری، این توصیه تغییر کرده و استفاده از شیر دیگر روش قطعی برای کاهش علائم در نظر گرفته نمی‌شود. رژیم غذایی بیماران باید طوری تنظیم شود که محرک معده نباشد، زیرا برخی غذاها علائمی مانند نفخ، سوزش معده و درد را تشدید می‌کنند.

درمان‌های خانگی و طبیعی زخم معده

زخم معده به آسیب یا التهاب لایه داخلی معده گفته می‌شود که می‌تواند ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری، مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی یا استرس مزمن باشد. درمان‌های خانگی و طبیعی می‌توانند به کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود سریع‌تر زخم کمک کنند، اما جایگزین درمان پزشکی کامل نیستند.

۱. تغذیه مناسب

• مصرف غذاهای ملایم و سبک مانند برنج، سیب‌زمینی پخته، موز و جو دو سر.

• پرهیز از غذاهای تند، چرب و اسیدی که تحریک‌کننده معده هستند.

• خوردن وعده‌های کوچک و منظم برای کاهش فشار بر معده.

۲. نوشیدنی‌های مفید

• چای سبز و بابونه به دلیل خاصیت ضدالتهابی می‌توانند التیام زخم را تسریع کنند.

• نوشیدن آب کافی برای ترکیب اسید معده و کاهش سوزش مفید است.

۳. استفاده از عسل طبیعی

• عسل به دلیل خاصیت ضدباکتریایی و ترمیم‌کننده، می‌تواند به بهبود زخم معده کمک کند.

• مصرف یک قاشق عسل صبح‌ها روی معده خالی یا ترکیب با چای ملایم توصیه می‌شود.

۴. گیاهان دارویی و مکمل‌ها

• زیره، زنجبیل، آلوئه‌ورا و بابونه می‌توانند التهاب معده را کاهش داده و روند ترمیم زخم را تسریع کنند.

• مکمل پروبیوتیک‌ها به حفظ تعادل میکروبی معده و کاهش هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند.

۵. سبک زندگی سالم

• کاهش استرس و اضطراب با ورزش سبک، مدیتیشن یا یوگا.

• ترک سیگار و الکل که تحریک‌کننده معده و مانع بهبود زخم هستند.

درمان گیاهی برای زخم معده

برخی گیاهان دارویی می‌توانند به کاهش التهاب و ترمیم زخم معده کمک کنند:

شنبلیله

برگ شنبلیله ترکیباتی دارد که به بهبود زخم معده کمک می‌کند. کافی است یک فنجان برگ شنبلیله را بجوشانید، مقدار کمی نمک به آن اضافه کرده و دو بار در روز بنوشید.

آب کلم خام

مصرف آب کلم تازه پیش از خواب می‌تواند به تقویت دیواره معده و ترمیم زخم کمک کند. این روش یکی از درمان‌های طبیعی مؤثر برای کاهش آسیب ناشی از هلیکوباکتر پیلوری است.

دمنوش نعناع فلفلی و بابونه

این دمنوش‌ها خاصیت ضدالتهابی دارند و می‌توانند درد ناشی از زخم معده را کاهش دهند. بهتر است دمنوش پس از کمی خنک شدن مصرف شود تا معده تحریک نشود. افزودن مقدار کمی عسل به دلیل اثرات ضدباکتریایی و طعم ملایم آن توصیه می‌شود. با این حال، در صورت ابتلا به رفلاکس معده، باید از نعناع فلفلی و فرآورده‌های آن پرهیز کرد.

در رژیم مبتلایان به زخم معده چه غذاهایی مفید است

برای تسریع درمان زخم معده و کاهش دردهای گوارشی، لازم است سبک زندگی و رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. پزشکان توصیه می‌کنند رژیم غذایی حاوی فیبر بالا که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل باشد در برنامه روزانه گنجانده شود.

فیبر: مواد غذایی مانند جو دوسر، حبوبات، دانه کتان، مغزها، پرتقال، سیب و هویج به دلیل داشتن فیبر بالا می‌توانند خطر ایجاد زخم معده را کاهش دهند و به سلامت گوارش کمک کنند.

ویتامین A: سبزیجاتی مانند کلم بروکلی، اسفناج، سیب‌زمینی شیرین و کلم پیچ با افزایش تولید مخاط در دستگاه گوارش می‌توانند در پیشگیری از زخم معده مؤثر باشند.

چای سبز: پژوهش‌ها نشان داده‌اند مصرف چای سبز ممکن است به کنترل و کاهش باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک کند.

غذاهای حاوی فلاونوئید: موادی مانند سیر، پیاز، زغال‌اخته، توت‌فرنگی و نخودفرنگی به دلیل خاصیت ضدالتهابی از معده در برابر گاستریت مزمن و عفونت هلیکوباکتر پیلوری محافظت کرده و مانع رشد این باکتری می‌شوند.

در رژیم مبتلایان به زخم معده چه غذاهایی مضر است

همان‌طور که برخی مواد غذایی می‌توانند روند بهبود زخم معده را تسریع کنند، بعضی دیگر اثر منفی دارند و باید در رژیم افراد مبتلا یا کسانی که می‌خواهند از بروز این مشکل جلوگیری کنند، کاهش یابند.

شیر: پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند شیر موجب افزایش ترشح اسید معده می‌شود و بهتر است افراد دچار زخم معده آن را مصرف نکنند.

قهوه و نوشیدنی‌های گازدار: حتی نمونه‌های بدون کافئین این نوشیدنی‌ها می‌توانند تولید اسید معده را بالا برده و لایه محافظ معده را تحریک کنند.

غذاهای تند و چرب: خوراک‌های پرادویه یا پرچرب ممکن است باعث تحریک معده شوند. فلفل چیلی در برخی موارد به دلیل داشتن پلی‌فنول‌های خاص می‌تواند استثنا باشد.

همچنین خوردن وعده‌های کوچک در فواصل منظم، آهسته غذا خوردن، خوب جویدن، کاهش استرس و پرهیز از سیگار از راهکارهای مؤثر برای پیشگیری و تسریع بهبود زخم معده هستند.

یک نمونه رژیم غذایی مبتلایان به زخم معده

بسیاری از زخم‌های معده و روده به دلیل مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی ایجاد می‌شوند، زیرا این داروها به لایه محافظ دستگاه گوارش آسیب می‌زنند. گروه دیگری از این زخم‌ها ناشی از عفونت باکتریایی به نام هلیکوباکتر پیلوری است.

به همین دلیل، رژیم غذایی افراد مبتلا باید شامل مواد غذایی با خاصیت ضدباکتری باشد تا روند ترمیم زخم سریع‌تر پیش برود. تغذیه سالم علاوه بر کاهش درد و تسریع درمان، می‌تواند احتمال بروز دوباره زخم را نیز کاهش دهد.

پلی‌فنول‌ها از مهم‌ترین ترکیبات گیاهی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی هستند که هم از آسیب سلولی ناشی از افزایش سن و شرایط محیطی جلوگیری می‌کنند و هم برخی از انواع آن‌ها با خاصیت ضدباکتریایی خود به نابودی هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند.

بیشتر میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل حاوی پلی‌فنول هستند، اما برخی منابع غنی‌تر عبارتند از:

• توت‌ها: سرشار از ویتامین C و پلی‌فنول هستند. توت آرونیا و آقطی بالاترین مقدار این ترکیب را دارند و پس از آن زغال‌اخته، انگور سیاه، توت سیاه و تمشک قرار می‌گیرند.

• گیاهان خشک: ادویه‌ها و گیاهانی مانند میخک، نعناع فلفلی، بادیان ستاره‌ای، پونه کوهی و رزماری مقدار زیادی پلی‌فنول به همراه مواد معدنی ارزشمند دارند.

• آجیل: گردو، فندق، بادام و شاه‌بلوط همزمان منبع پروتئین، اسیدهای چرب ضروری و پلی‌فنول هستند.

• دانه کتان: علاوه بر فیبر بالا، مقدار قابل توجهی پلی‌فنول دارد و می‌توان آن را به انواع غذاها و نان‌ها اضافه کرد.

• سبزیجات: پیاز قرمز، اسفناج و کنگرفرنگی از بهترین منابع گیاهی پلی‌فنول محسوب می‌شوند.

• چای سبز: ترکیبات پلی‌فنولی موجود در آن التهاب معده را کاهش داده و به تقویت دیواره مخاطی معده کمک می‌کند.

• لبنیات تخمیری و عسل: ماست و کفیر دارای باکتری‌های مفید هستند و برخی انواع عسل، مانند عسل پونه کوهی، خاصیت ضدباکتریایی قوی دارند.

هرچند رژیم غذایی به تنهایی زخم معده را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند نقش مهمی در بهبود بافت آسیب‌دیده، کنترل عفونت و کاهش علائم داشته باشد. پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده و گنجاندن این مواد مغذی در برنامه غذایی به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.

خوراکی های مفید برای زخم معده

از جمله مواد غذایی مفید برای بهبود زخم معده، خوراکی‌های سرشار از پروبیوتیک هستند که می‌توانند در برابر باکتری‌های عامل این عارضه نقش محافظتی داشته باشند. زخم معده به صورت آسیب باز در لایه داخلی معده بروز می‌کند و نیازمند مراقبت غذایی مناسب است.

بر اساس گزارش کالج آمریکایی گوارش، رژیم غذایی مشخصی برای افراد مبتلا به زخم معده تعیین نشده و انتخاب نوع غذا به‌طور مستقیم باعث ایجاد یا تشدید این زخم‌ها نمی‌شود.

با این حال، تحقیقات جدید نشان می‌دهد برخی مواد غذایی با داشتن ترکیبات خاص، توان مقابله با باکتری هلیکوباکتر پیلوری را دارند که یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد زخم معده محسوب می‌شود.

چند تا از خوراکی های مفید برای زخم معده

عسل
از گذشته هم به عنوان خوراکی و هم به عنوان دارو استفاده شده است. عسل خاصیت ضد میکروبی طبیعی دارد و برخی انواع آن مانند عسل عناب و کلپوره قدرت بیشتری دارند. تحقیقات نشان داده مصرف منظم عسل می‌تواند با کاهش عفونت هلیکوباکتر پیلوری همراه باشد و به همین دلیل یکی از مواد غذایی موثر در بهبود زخم معده است.

شیربادام
یکی از خوراکی‌های مفید برای زخم معده به حساب می‌آید. بادام سرشار از فیبر است و به سلامت گوارش و بهبود مشکلاتی مانند یبوست کمک می‌کند. مصرف شیربادام می‌تواند سیستم گوارش را تقویت کرده و روند بهبود زخم معده را تسریع کند.

خوراکی‌های مفید برای مقابله با هلیکوباکتر پیلوری
در کنار داروهای تجویز شده توسط پزشک، استفاده از برخی غذاها می‌تواند به کاهش عفونت کمک کند. سبزیجاتی مانند بروکلی، گل‌کلم، کلم و تربچه، میوه‌هایی مثل سیب، گیلاس، توت‌ها و بلوبری، سبزیجات برگدار مانند کلم پیچ و اسفناج، روغن زیتون، سیر، عسل، زردچوبه، شیرین بیان و چای سبز بدون کافئین از مهم‌ترین مواد غذایی هستند. همچنین غذاهای تخمیر شده مانند ماست، کفیر و کلم ترش به دلیل داشتن پروبیوتیک به بهبود زخم کمک می‌کنند.

اهمیت آنتی‌اکسیدان‌ها
غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌توانند با تقویت ایمنی بدن، روند بهبودی زخم معده را سرعت ببخشند و خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش دهند. ترکیباتی مانند سولفورافان در بروکلی و اسیدهای چرب روغن زیتون نقش مهمی در مهار هلیکوباکتر پیلوری دارند.

مکمل‌ها
مصرف مکمل پروبیوتیک همراه با آنتی‌بیوتیک می‌تواند عوارض دارویی را کاهش دهد و تاثیر درمان را افزایش دهد. مکمل‌های حاوی لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و ساکارومایسس در مطالعات بالینی نتایج مثبتی داشته‌اند. عصاره شیرین بیان بدون گلیسریزین و کورکومین نیز در برخی تحقیقات به عنوان درمان کمکی زخم معده بررسی شده‌اند.

نکات مهمی که باید در رژیم غذایی زخم معده رعایت شوند

مانند هر برنامه درمانی دیگر، در کنار درمان زخم معده باید به نکات غیر تغذیه‌ای نیز توجه کرد تا روند بهبود بهتر طی شود. مهم‌ترین مواردی که باید رعایت شوند عبارتند از:

• از مصرف بدون نسخه داروهای مسکن غیراستروئیدی مانند ژلوفن، بروفن و ادویل خودداری کنید، زیرا حتی مصرف کم این داروها می‌تواند زخم معده را تشدید کند.
• استفاده طولانی‌مدت از داروهای استروئیدی ممکن است باعث زخم معده شود؛ بهتر است این داروها همراه غذا مصرف شوند تا عوارض کمتری داشته باشند.
• زخم معده ممکن است باعث کم‌خونی فقر آهن شود، بنابراین بررسی وضعیت سلول‌های خونی در صورت ابتلا به این بیماری ضروری است.
• کمبود ویتامین B12 نیز از مشکلات رایج در زخم معده است که باید سطح آن بررسی و در صورت نیاز با مکمل درمان شود، زیرا کمبود طولانی‌مدت می‌تواند به کم‌خونی شدید منجر شود.
• مصرف منظم داروها، به ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها، برای اثربخشی درمان بسیار مهم است.
• اگر خوردن میوه و سبزیجات خام باعث نفخ یا ناراحتی شد، بهتر است آن‌ها را به صورت پخته مصرف کنید.
• از استعمال دخانیات خودداری کرده و در معرض دود آن قرار نگیرید.
• با توجه به اینکه هلیکوباکتر پیلوری یک عفونت گوارشی است، رعایت بهداشت غذایی و شستن دست‌ها قبل از غذا ضروری است.
• در صورت مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، استفاده از پروبیوتیک‌ها و ماست به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.

علت ایجاد زخم گوارشی

در زخم‌های گوارشی، لایه محافظ داخلی دستگاه گوارش که مخاط نام دارد، دچار آسیب می‌شود. این زخم‌ها معمولاً در دیواره معده (زخم معده)، قسمت بالایی روده کوچک (زخم اثنی‌عشر) و مری ایجاد می‌شوند. برخلاف باورهای قدیمی، استرس عامل اصلی این زخم‌ها نیست و عمده‌ترین علت، عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) است.

عوامل دیگری مانند مصرف سیگار و استفاده نادرست از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن نیز می‌توانند باعث ایجاد زخم‌های گوارشی شوند. درمان این زخم‌ها به علت بروز آن بستگی دارد؛ در صورتی که داروهای NSAID عامل زخم باشند، قطع مصرف این داروها توصیه می‌شود، اما اگر عامل باکتریایی باشد، داروهای آنتی‌بیوتیک و محافظ مخاط معده تجویز خواهد شد.

رژیم غذایی زخم معده

علاوه بر داروها، پزشکان توصیه می‌کنند که بیماران مبتلا به زخم معده سبک زندگی خود را نیز تغییر دهند تا روند درمان بهتر و سریع‌تر پیش برود. در گذشته به این افراد رژیم غذایی سبک، کم‌فیبر و بدون ادویه‌های تند پیشنهاد می‌شد، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این نوع رژیم تأثیر قابل توجهی در بهبود زخم معده ندارد. امروزه بهترین رژیم شامل مصرف زیاد فیبر، میوه‌ها و سبزیجات و کاهش مصرف ادویه‌های تحریک‌کننده است.

فیبر به ویژه نوع محلول آن نقش مهمی در کاهش خطر زخم معده دارد و منابع خوب فیبر محلول شامل جو دوسر، حبوبات، دانه کتان، جو، آجیل و برخی میوه‌ها و سبزیجات مثل پرتقال، سیب و هویج است. همچنین ویتامین A که در مواد غذایی مانند جگر، هویج، کلم پیچ، کلم بروکلی، سیب‌زمینی و اسفناج یافت می‌شود، نقش محافظتی مهمی در سلامت مخاط دستگاه گوارش دارد و به کاهش زخم اثنی‌عشر کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین A باعث ضعف لایه مخاطی و افزایش التهاب می‌شود، بنابراین مصرف این ویتامین در پیشگیری و درمان زخم معده مؤثر است.

چای سبز و مواد غذایی غنی از فلاونوئید در رژیم غذایی زخم معده

مطالعات جدید نشان می‌دهد که چای سبز و سایر خوراکی‌های سرشار از فلاونوئید ممکن است نقش محافظتی در برابر زخم معده، عفونت هلیکوباکتر پیلوری و حتی سرطان معده داشته باشند. این ترکیبات به‌ویژه می‌توانند رشد باکتری هلیکوباکتر پیلوری را مهار کنند.

همچنین تحقیقات آزمایشگاهی اخیر که روی انواع چای از جمله چای سبز و چای سیاه انجام شده است، نشان داده‌اند که مصرف این چای‌ها می‌تواند جلوی رشد این باکتری را بگیرد. منابع غذایی غنی از فلاونوئید شامل سیر، پیاز، سبزیجات و میوه‌هایی مانند زغال‌اخته، توت‌فرنگی، کلم بروکلی، هویج و نخودفرنگی هستند.

آب زغال‌اخته در رژیم غذایی زخم معده

نوشیدن روزانه دو فنجان ۲۵۰ میلی‌لیتری آب زغال‌اخته می‌تواند به طور قابل توجهی خطر رشد هلیکوباکتر پیلوری در معده را کاهش دهد. این نوشیدنی نه تنها در پیشگیری از زخم‌های گوارشی موثر است، بلکه از ایجاد مقاومت میکروبی و مقاوم شدن این باکتری نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها نیز جلوگیری می‌کند. آب زغال‌اخته با از بین بردن باکتری‌ها کاری ندارد، بلکه تکثیر آن‌ها را متوقف کرده و از گسترش آن‌ها جلوگیری می‌کند.

برخلاف آنتی‌بیوتیک‌ها که با هدف کشتن کامل باکتری عمل می‌کنند، باکتری در برابر چنین تهدیدی ممکن است با ایجاد جهش‌های ژنتیکی مقاومت پیدا کند و این باعث ایجاد سویه‌های مقاوم می‌شود. اما مکانیسم عملکرد زغال‌اخته متفاوت است و چون فقط رشد باکتری را مهار می‌کند، خطر جهش و مقاومت به درمان وجود ندارد. زغال‌اخته با جدا کردن باکتری‌ها از سلول‌های پوششی معده، شرایط لازم برای تکثیر آن‌ها را از بین می‌برد.

درمان قطعی زخم معده

درمان قطعی زخم معده بستگی به علت ایجاد آن دارد و معمولاً ترکیبی از روش‌های دارویی و اصلاح سبک زندگی است. اصلی‌ترین مراحل درمان قطعی عبارتند از:

از بین بردن عامل زمینه‌ای:

اگر عامل زخم، عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری باشد، پزشک دوره‌ای از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای ریشه‌کن کردن این باکتری تجویز می‌کند. این درمان باعث رفع علت اصلی زخم می‌شود.

کاهش تولید اسید معده:

داروهای مهارکننده پمپ پروتون (مثل امپرازول) یا داروهای مهارکننده گیرنده H2 باعث کاهش اسید معده شده و شرایط بهبودی مخاط معده را فراهم می‌کنند.

محافظت از مخاط معده:

استفاده از داروهایی که لایه محافظ مخاط معده و روده را تقویت می‌کنند، به ترمیم سریع‌تر زخم کمک می‌کند.

قطع مصرف داروهای مضر:

اگر زخم به دلیل مصرف داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) ایجاد شده باشد، قطع یا جایگزینی این داروها ضروری است.

تغییر سبک زندگی:

رعایت رژیم غذایی مناسب، پرهیز از دخانیات، الکل، استرس و مصرف غذاهای محرک، نقش مهمی در درمان قطعی و جلوگیری از عود زخم دارد.

با رعایت دقیق درمان‌های دارویی و نکات سبک زندگی، زخم معده معمولاً به طور کامل درمان می‌شود و از عود آن جلوگیری خواهد شد. در صورت بروز علائم شدید یا عدم بهبود، مراجعه به پزشک و بررسی مجدد ضروری است.

صبحانه برای زخم معده

برای صبحانه مناسب افراد مبتلا به زخم معده، بهتر است خوراکی‌هایی انتخاب شود که تحریک‌کننده نباشند و به تسکین و بهبود معده کمک کنند. چند نمونه صبحانه مناسب عبارت‌اند از:

• نان تست سبوس‌دار یا نان سفید به همراه پنیر کم‌چرب

• فرنی یا بلغور جو دوسر که نرم و سبک هضم است

• موز یا سیب پخته شده (خشک و ملایم)

• تخم‌مرغ آب‌پز یا نیمرو با مقدار کم روغن

• چای کم‌رنگ یا دمنوش‌های ملایم مثل چای بابونه

• شیر کم‌چرب یا ماست طبیعی بدون افزودنی

از مصرف غذاهای تند، چرب، سرخ‌شده، مرکبات ترش، قهوه و نوشیدنی‌های گازدار خودداری شود تا معده تحریک نشود و روند بهبودی تسریع گردد.

درمان زخم معده چقدر طول میکشد

مدت زمان درمان زخم معده بستگی به شدت زخم، علت آن و نحوه درمان دارد. معمولاً با مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک و رعایت رژیم غذایی مناسب، علائم زخم معده ظرف ۴ تا ۸ هفته بهبود می‌یابد.

برای زخم اثنی عشر چی بخوریم

برای زخم اثنی عشر بهتر است مواد غذایی‌ای مصرف کنید که به کاهش التهاب کمک کنند و باعث تحریک کمتر مخاط دستگاه گوارش شوند. چند نکته مهم در رژیم غذایی برای زخم اثنی عشر شامل موارد زیر است:

نهار مناسب زخم معده

نهار مناسب برای زخم معده باید غذایی سبک، آسان هضم و کم‌تحریک باشد تا به بهبود مخاط معده کمک کند و از تشدید درد جلوگیری کند. چند پیشنهاد برای نهار مناسب زخم معده:

• سوپ سبزیجات پخته مثل سوپ هویج، کدو، سیب‌زمینی و کرفس (بدون ادویه تند)

• مرغ یا ماهی بخارپز یا آب‌پز با کمی روغن زیتون و سبزیجات پخته

• برنج نرم یا پلو کته با خوراک سبزیجات ملایم

• سیب‌زمینی آب‌پز یا بخارپز بدون ادویه تند

• خوراک لوبیا یا عدس پخته شده (اگر باعث نفخ نشود)

• سالاد خام سبک با سبزیجات کم‌تحریک مثل خیار و کاهو (در صورت تحمل)

در کل بهتر است غذاها بدون ادویه‌های تند، پرچرب یا سرخ‌شده باشند و وعده‌ها کوچک و مکرر مصرف شوند تا معده تحت فشار زیاد قرار نگیرد.

علائم زخم معده و سرطان معده

علائم زخم معده و سرطان معده تا حدی ممکن است شبیه هم باشند، اما برخی تفاوت‌ها وجود دارد که مهم است به آنها توجه کنیم:

⏬مقالات پیشنهادی⏬

میوه پاپایا در کجا یافت می شوددشمن بواسیر

خواص درمانی لیمو ترش

مطالعه بیشتر